ساختار پوست در همه انسان‌ها یکسان است و از لایه‌ها و ضمایم پوستی مشابه تشکیل شده است؛ ولی خصوصیات ظاهری پوست هر فرد با دیگری متفاوت است. پوست زنان با مردان فرق دارد، برخی افراد پوست روشن‌تر و برخی پوست تیره‌تر دارند و پوست برخی خشک یا چرب یا مختلط است. این تفاوت‌ها حاصل کد‌های ژنتیکی مختلف بر روی DNA هر فرد می‌باشد. همین کدهای ژنتیکی متفاوت باعث تفاوت در پوست افراد می‌شود؛ به طوری که افراد از نظر وجود چین‌های پنجه کلاغی یا چین و چروک پیشانی یا جوش‌های صورت یا میزان حساسیت پوست یا اثر آفتاب بر پوست و… با هم متفاوتند. هر نوع پوست دارای معایب و محاسنی است و همین مسئله باعث می‌شود که طرز برخورد و نگهداری یک نوع پوست با نوع دیگر تفاوت داشته باشد.

رنگ پوست:

به میزان ملانین یا رنگدانه‌های پوست بستگی دارد. هرچه ملانین بیشتر باشد پوست تیره‌تر است. میزان مقاومت پوست در برابر آفتاب هم به میزان ملانین پوست بستگی دارد و به همین دلیل پوست افراد در مناطق استوایی تیره‌تر است؛ زیرا با شرایط محیطی تطبیق یافته تا در برابر نور شدید خورشید و صدمات و پیری ناشی از آن در آن مناطق مقاومت کند. برعکس در مدارات بالاتر زمین که میزان آفتاب کمتر است پوست افراد روشن تر است، در نتیجه به دلیل کمتر بودن میزان ملانین در برابر آفتاب آسیب پذیرتر است.

متخصصین پوست، رنگ پوست و میزان ملانین پوست افراد و در نتیجه مقاومت در برابر نور آفتاب را به شش گرِید یا درجه تقسیم می‌کنند: گرید یک رنگ پوست افراد شمال اروپا یا روسیه که بسیار روشن است، و گرید شش رنگ پوست سیاه پوستان ساکن آفریقا که بسیار تیره است می‌باشند. افرادی که پوست گرید یک دارند در مجاورت آفتاب و پس از مدت کوتاه‌تری دچار آفتاب سوختگی می‌شوند و پوستشان قرمز می‌شود و تقریبا هیچ وقت برنزه نمی‌شوند. در مقابل افراد با پوست تیره‌تر در معرض آفتاب بیشتر برنزه می‌شوند و کمتر می‌سوزند یا دچار آسیب‌های ناشی از آفتاب می‌شوند.

پوست سفید: همان طور که گفته شد این رنگ پوست بیشتر در نژادهای قفقازی، ایرلندی و کشورهای اسکاندیناوی دیده می‌شود. بیشتر از همه گروه‌ها به آفتاب حساسند و اگر مدام در معرض آفتاب باشند به سرعت پوستشان شکسته و چروک می‌شود. زیرا ملانین پوستشان کمتر و در نتیجه مقاومتشان در برابر آفتاب پایین تر است.

کسانی که دارایی این رنگ پوست هستند منافذ پوست ریزتری دارند، کمتر دچار لک پوستی می‌شوند، محل زخم در آنها زودتر جوش می‌خورد و به اعمال زیبایی مثل درم ابرژن، لایه برداری‌ها و لیفتینگ بهتر جواب می‌دهند.

در مقابل، این نوع پوست چون نازک تر است و ملانین کمتری دارد، در برابر آفتاب آسیب پذیرترند و دچار قرمزی و پارگی مویرگ‌ها به خصوص در نواحی اطراف بینی و روی گونه‌ها می‌شود. زودتر و بیشتر دچار چین و چروک صورت به خصوص اطراف چشم‌ها می‌شود. این نوع پوست بیشتر مستعد روزاسه (نوعی التهاب پوستی که پوست ملتهب و قرمز و کلفت می‌شود) است. امکان ایجاد سرطان‌های پوستی در این نوع پوست بیشتر است.

برای مراقبت از پیری این نوع پوست مصرف مواد دارای دوز بالای آلفالیپولئیک اسید، ویتامین C و استفاده از آلفا هیدروکسی اسیدها بهترین روش درمانی هستند.

آفتاب‌سوختگی در پوست روشن

پوست زرد یا قهوه ای روشن (گرید 3 و 4) : مردم آسیا، خاورمیانه، ایتالیا و مدیترانه دارای این نوع پوست می‌باشند. این پوست از بژ روشن تا زرد تیره متغیر است یا پوستی شیری با زمینه طلایی دارند.

پوست این افراد در برابر آفتاب مقاوم تر از پوست‌های سفید است و برخلاف پوست سیاه، منافذ پوست ریزتر و پوست لطیف تری دارند. پوستشان ضخیم تر و چرب تر از پوست سفید و در نتیجه در مقابل پین خوردگی و چروک مقاوم تر است. از نقاط ضعف آن رنگ پریده به نظر رسیدن این نوع پوست است. برای برطرف شدن این مشکل توصیه شده است که افراد با این رنگ پوست روزانه به میزان بیشتری آب بنوشند و خوردن میوه و سبزی‌های غنی از آنتی اکسیدان را فراموش نکنند. همچنین به دلیل چرب تر بودن پوست مدیترانه ای‌ها، این پوست دارای لکه‌هاییست و التهابات یا خراشیدگی‌ها و محرک‌های پوستی به راحتی ایجاد لک و تغییر رنگ در این نوع پوست می‌کنند.

برای مراقبت از پیری این نوع پوست مصرف مواد دارای آلفالیپولئیک اسید، آب رسانی به پوست، ویتامین C و رژیم غذایی سرشار از آنتی اکسیدان بهترین روش درمانی هستند.

پوست قهوه ای: این نوع پوست ملانین بیشتری دارد و ضخیم تر نیز هست. بنابراین در برابر زین‌های آفتاب اعم از پیری زودرس یا سوختگی و سرطان‌ها مقاوم تر است و کمتر دچار چین و چروک پوستی می‌شود. خاصیت انعطاف پذیری بیشتری دارد و دیرتر و کمتر دچار شلی و افتادگی پوست می‌شود.

در مقابل، این نوع پوست  بیشتر مستعد التهاب است و حتی یک یا چند جوش کوچک می‌تواند منجر به التهاب شدید شود. همین طور به راحتی دچار زخم‌های آشکار و تغییر رنگدانه‌های پوست و لک می‌شود. این پوست راحت تر دچار گوشت اضافه و کلوئید می‌شود. به دلیل امکان التهاب بیشتر، جای خراش‌های سطحی و حتی جوش‌ها بر روی این نوع پوست بیشتر باقی می‌ماند. این نوع پوست همچنین ممکن است رنگدانه‌های بخشی از خود را از دست بدهد که به صورت لک‌های کمرنگ تر از پوست بر روی آن باقی بماند.

مردانی که دارای پوست تیره‌تر یا قهوه ای می‌باشند بیشتر دچار جوش‌های پس از اصلاح و یا جوش‌های زیر پوستی پس از موزدایی یا اصلاح صورت می‌شوند.

برای مراقبت از پیری این نوع پوست مصرف مواد دارای دوز پایین آلفالیپولئیک اسید و استفاده از دوز پایین آلفا هیدروکسی اسیدها بهترین روش درمانی هستند.

هایپرپیگمانتاسیون در پوست تیره

نوع پوست

منطور از نوع پوست، خشک، چرب، مختلط، حساس یا معمولی بودن پوست است. برای مراقبت درست از پوست باید نوع پوست را شناخت و بر اساس نوع آن از محصولات بهداشتی یا زیبایی متناسب استفاده کرد. چنانکه اگر از پاک کننده‌های مخصوص پوست چرب بر روی پوست خشک یا حساس استفاده شود باعث حساسیت و خشکی بیشتر این نوع پوست‌ها می‌شود. و نیز استفاده از پاک کننده‌ها و مرطوب کننده‌ها و لوازم ارایشی با پایه چرب باعث ایجاد کومدون یا آکنه بر روی پوست‌های چرب می‌شود.

پوست خشک

پوست خشک که نام دیگر آن xerosis است، می‌تواند مادرزادی یا اکتسابی باشد. می‌تواند به قدری خفیف باشد که به سختی تشخیص داده شود، و یا به قدری شدید باشد که منجر به شکستگی پوست و عفونت ثانویه شود. به طور کلی پوستی با خشکی متوسط عامل بسیاری از مراجعات به کلینیک‌های زیباییست. در بازار نیز محصولات متنوعی برای درمان این نوع پوست وجود دارد که باعث سرگردانی بیشتر مراجعین می‌شود.

علایم: بسیاری از مردم تصور می‌کنند پوستشان خشک است و در نتیجه به استفاده از محصولات مخصوص این نوع پوست روی می‌آورند، و حال اگر در تشخیص نوع پوست خود اشتباه کرده بوده باشند با انتخاب محصولات نامناسب به پوست خود آسیب خواهند رساند. به همین دلیل اول قدم در مراقب از انواع پوست تشخیص صحیح نوع پوست است. اولین علامت پوست خشک، نمای سفید یا خاکستری و مات آن است. چروک‌ها و خطوطی بر روی پوست دیده می‌شود که با مصرف نرم کننده‌ها کاهش می‌یابند. همچنین به دلیل فقدان آب پوست، چسبندگی بین سلول‌های لایه شاخیِ اپیدرمِ پوست کاهش یافته، لبه‌های این سلول‌ها به بالا خم شده، شکستگی کورنئوسیت‌ها افزایش یافته و در نتیجه ایجاد شوره بر روی صورت کرده و پوست حال پوسته پوسته پیدا کند. در این صورت تمام سطح سلول‌ها به نظر خشن می‌آید و سطح پوست به نظر مات می‌رسد زیرا کمتر می‌تواند نور را منعکس کند. به خاطر کاهش انعطاف پذیری، حالت کشیدگی در پوست احساس می‌شود. در این حالت پوست به دلیل کاهش الاستیسیته می‌تواند ترک خورده و شکاف بردارد. همچنین ممکن است در سطح پوست نواحی ملتهب و اگزمایی و قرمز دیده شود.

اتیولوژی و علت : مشخصه اصلا پوست خشک در سطح میکروسکوپی، فقدان آب کافی در لایه شاخی پوست می‌باشد. در حالت طبیعی و برای پوست نرمال میزان آب لایه شاخی بیش از 10% است. در حالت طبیعی، همواره و به طور مداوم مقداری از آب بدن به سطح پوست رسیده و از طریق اپیدرم پوست دفع می‌شود. این مقدار آب غیر از آبی است که به شکل عرق و از غدد عرق دفع می‌شود. در صورتی که میزان از دست دادن آب از طریق اپیتلیوم افزایش یابد و اپیتلیوم نتواند میزان آب مناسب در مدت زمان مناسب را در خود نگه دارد، پوست دچار خشکی می‌شود. این مسئله به سبب نقص در نفوذپذیری به آب در سطح اپیدرم و لایه شاخی پوست اتفاق می‌افتد. یکی از عوامل تأثیرگذار بر این نفوذپذیری، میزان چربی طبیعی پوست است. لیپیدِ خارجِ سلولیِ لایه شاخی پوست، مسئول نگهداری آب در پوست است. بیش از 40% این لیپید را مولکولی به اسم سرامید تشکیل می‌دهد. 25% این لیپید، اسید چرب (مثل اسید لینولئیک) و 20% آن کلسترول است. تغییر در هریک از این 3 جزء باعثِ اختلالِ فعالیتِ حفاظتیِ لیپیدِ خارجِ سلولیِ لایه شاخی و در نتیجه از دست دادن زیاد آب از پوست می‌شود. هیچ یک از این اجزاء به تنهایی باعث حفاظت نمی‌شوند، بلکه حضور هر سه جزء برای حفاظت از از دست دادن آب الزامی‌است. وقتی محتوای آب لایهء شاخیِ پوست کاهش می‌یابد، کار آنزیم‌های لازم برای فعالیت دسموزوم‌ها ( که مناطق اتصال بین سلول‌ها هستند) به دلیل فقدان آب مختل می‌شود. در نتیجهء این پدیده، لایه ریزی و ریزش سلول‌های لایه شاخی پوست دچار اختلال می‌شود.در نتیجه توده‌های قابل رویت سلول‌های لایه شاخی در روی پوست ظاهر می‌شود و پوست نمای خشک و خشن پیدا می‌کند. گرچه سطح سبوم (یعنی لایه چربی روی پوست که توسط غدد چربی ترشح می‌شود) در اتیولوژی خشکی نقش مستقیمی‌ندارد، ولی لیپید حاصل از سبوم، با تشکیل یک لایه چربی بر روی پوست، می‌تواند از اتلاف آب از سطح پوست جلوگیری کند، و این امر در پیشگیری از خشکی پوست موثر است ، ولی افزایش سبوم نقشی در درمان خشکی پوست ندارد. به بیان دیگر، اگر میزان چربی، به عنوان عامل کاهنده نفوذپذیری به آب، کاهش یابد آب زودتر تبخیر شده و پوست خشک می‌شود. هرچند بسیاری از بیماران شکایت دارند که پوست آنها همزمان هم خشک و هم چرب است. علت این امر این است که خشکی پوست به دلیل کاهش رطوبت و آب لایه شاخی و یا عملکرد نامناسب لایه چربی داخل سلول‌هاست، ولی پوست چرب به دلیل افزایش ترشح غدد سباسه، که چربی داخل سلولی نیست بلکه چربی است که در سطح پوست پخش می‌شود، به وجود می‌آید. بنابراین بسیار امکان دارد که بیمار همزمان هم آب پوست خود را از دست داده و دچار خشکی پوست شده، و هم فعالیت غدد سباسه او افزایش یافته دچار چربی بیش از حد پوست شود.

اگر پوست خیلی خشک شود، لایه خارجی پوست سفت شده و تَرَک برمی‌دارد. ترک‌ها به تدریج افزایش یافته و ایجاد شکاف‌های نافذی بر روی پوست می‌کند. در نتیجه پوست تحریک پذیر، ملتهب و خارش دار می‌گردد.

عوامل ایجاد کننده: هرچند برخی خشکی‌های پوست حالت مادرزادی دارد، ولی در بسیاری افراد این عوامل محیطی هستند که باعث اختلال چربی‌های پوست و لایه محافطت کننده از آب پوست و در نتیجه ایجاد خشکی پوست می‌گردند. این افراد نمی‌توانند با عوامل محیطی ه قدرت اتصال و نگهداری آب پوست را تغییر می‌دهند هماهنگ شوند. در مناطقی که آب و هوای گرم و خشک دارند این مسئله بیشتر دیده می‌شود. همچنین در پاییز و زمستان به دلیل کاهش رطوبت هوا، تبخیر از سطح پوست افزایش یافته و خشکی پوست بیشتر می‌شود. به نظر می‌رسد خشکی پوست در سال‌های اخیر بین مردم افزایش داشته است. این مسئله احتمالا به دلیل این است که مردم نسبت به گذشته بیشتر حمام می‌کنند و از محصولات شوینده و پاک کنندهء چربی پوست بیشتر استفاده می‌کنند که خود عاملی در جهت تحریک خشکی پوست است. همچنین هرچه سن افراد افزایش می‌یابد تمایل پوست به کاهش چربی و افزایش خشکی بیشتر می‌شود. تفاوت آناتومیک قسمت‌های مختلف پوست بدن نیز در این امر موثر است، به طوری که در مناطقی از بدن که غده چربی کمتری دارد، مثل بازو، ساق و تنه، خشکی بیشتر دیده می‌شود.

همچنین کمبود بسیاری از ویتامین‌ها و مواد معدنی از جمله ویتامین A می‌تواند باعث ایجاد خشکی پوست شود. از طرفی مصرف بیش از حد این ویتامین نیز می‌تواند خشکی پوست را تشدید کند.

از عوامل دیگری که می‌توانند باعث خشکی پوست شوند می‌توان از مواد پاک کننده، آلودگی‌ها، خراش‌های مداوم ناشی از لباس، سفر هوایی مکرر، مواد شیمیایی، تهویه هوای زیاد، سوء تغذیه و برخی بیماری‌ها نام برد. هرچه پوست خشک تر باشد، در برابر عوامل محیطی مثل نور خورشید، گرما و سرما، مواد شیمیایی، باد، عفونت‌ها و …. آسیب پذیرتر است.

کم بودن یا زیاد بودن تعداد لایه‌های سلولی لایه شاخی تاثیری در ایجاد پوست خشک ندارد.

مراقبت از پوست خشک: برای مراقبت و شستشوی پوست خشک باید به نکات زیر توجه کرد:

• از شست و شوی زیاد باید پرهیز شود. با شست و شوی زیاد نه تنها پوست تمیزتر نمی‌شود بلکه هم خشک تر می‌شود و هم پوست را مستعد عفونت می‌کنید. بهتر است هفته ای 2 تا 3 بار پوست شسته شود و در صورت اجبار به استحمام روزانه، فقط نقاطی از بدن که نیاز به شست و شو دارند را صابون بزنید.

• بدن خود را با آب خالی و یک نوبت صابون بشویید و از روش‌های لایه برداری بپرهیزید.

• انتخاب نوع صابون در شست و شوی پوست خشک بسیار اهمیت دارد. بهتر است از صابون‌های حمام معمولی استفاده نشود و از صابون‌های حاوی گلیسرین یا حاوی روغن زیتون استفاده کنید. همچنین بهتر است از صابون‌های با PH اسیدی که نزدیک به PH پوست است استفاده شود.

• برای شست و شو باید از آّب ولرم استفاده کرد. شست و شو با آب داغ باعث از بین رفتن چربی سطحی پوست می‌شود.

• مدت زمان استحمام نباید طولانی باشد زیرا باعث خشکی بیشتر پوست می‌شود.

• پس از استحمام یا شست و شوی صورت، در حالیکه پوست کمی‌نمناک است، از کرم‌های مرطوب کننده استفاده کنید.

• شب‌ها برای پاک کردن صورت از پاک کننده‌های ملایم و یا از صابون‌های پرچرب مثل گلیسیرین استفاده کنید و صبح‌ها صورت خود را فقط با آب گرم بشویید.

• در طول روط چندین بار از کرم‌های مرطوب کننده استفاده کنید که دارای گلیسیرین یا اسید هیالورونیک یا سایر موادی که در ادامه توضیح داده خواهد شد باشد.

• برای آرایش از لوازم آرایش کرمی‌با پایه چربی استفاده کنید.

• حتما در تمام طول سال از ضد آفتاب استفاده کنید و بهتر است ضد آفتاب با پایه چربی باشد.

• از پاک کننده‌های حاوی اسکراب خودداری کنید.

• از عواملی که باعث تشدید خشکی پوست می‌شود خودداری کنید. هنگام استفاده از محلول‌های شیمیایی از دستکش استفاده کنید. از قرار گرفتن در معرض آفتاب و باد و گرما و سرما خودداری کنید. در زمستان در محیط اتاق از دستگاه بخور یا کتری آب در حال جوش استفاده کنید.

درمان: علائم خشکی پوست توسط افزایش رطوبت پوست درمان می‌شوند. به این منظور از “مرطوب کننده‌ها” و “نرم کننده‌ها” استفاده می‌شود.

عوامل مرطوب کننده: کاهش رطوبت پوست عامل اولیه در خشکی پوست است. مرطوب کننده‌های رایج در فرم امولسیون‌های آب در روغن مثل کرم‌های دست است. مرطوب کننده‌ها دارای دو نوع ترکیب اساسی هستند: 1.مواد پوشاننده 2.مواد جاذب رطوبت. یک مرطوب کننده خوب معمولا دارای هر دو جزء است.

پوشاننده‌ها: پوشاننده‌ها لایه شاخی پوست را می‌پوشانند. هدف از این کار کاهش از دست رفتن آب از اپیدرم است. از بهترین پوشاننده‌ها وازلین و روغن‌های مینرال هستند. از دیگر پوشاننده‌های مورد استفاده می‌توان از پارافین، اسکالن، روغن دانه سویا، روغن دانه انگور، پروپیلن گلیکول، لونولین و موم می‌توان نام برد. این مواد در جهت نگهداری آّ مانند یک لایه نازک عمل می‌کنند. این مواد فقط زمانی که روی پوست گذاشته شوند موثرند و وقتی که از روی پوست برداشته می‌شوند از دست رفتن آّ سطحی به حد قبلی خود بازمی‌گردد.

وازلین: مخلوط خالص شده از هیدروکربن‌هایی است که از نفت خام به دست می‌آید. یکی از موثرترین پوشاننده‌هاست به طوری که سایر پوشاننده‌ها با آن مقایسه می‌شوند. کومدون زا نیست و ایجاد آلرژی نمی‌کند. استفاده از آن به تنهایی احساس چسبناکی در فرد استفاده کننده ایجاد می‌کند که خوشایند نیست، بنابراین اغلب همراه با ترکیبات دیگر استفاده می‌شوند.

لانولین: یک محلول طبیعی است و قابل سنتز شدن نیست. این ماده از ترشحات غدد سباسه گوسفند به دست می‌آید. همه انواع آن دارای یک کیفیت نیستند. این ماده دارای کلسترول نیز هست که از لیپیدهای اساسی لایه شاخی و حفظ رطوبت پوست است. ولی این ماده یک نکته منفی بسیار بزرگ دارد: به شدت حساسیت زاست و ایجاد آلرژی تماسی می‌کند.

جاذبین آب: این‌ها مواد محلول در آبی هستند که دارای قابلیت بالای جذب آب هستند. این مواد دارای قدرت جذب آب هم از اتمسفر هوا در رطوبت بالای 80% و هم از اپیدرم زیرشان هستند. ولی عیب این مواد این است که در شرایط با رطوبت کمتر ممکن است رطوبت را از اپیدرم و درم زیر آن گرفته و پوست را دچار کم آبی بیشتر کند. به همین دلیل جاذبین را با مواد پوشاننده همراه می‌کنند. جاذبین آّ را به داخل لایه شاخی پوست می‌فرستند لذا ایجاد مختصری تورم در لایه شاخی می‌کنند که ظاهر پوست را مختصری صاف تر نشان داده و چین و چروک پوست کمتر به نظر می‌آید، به دلیل همین اثر برخی مرطوب کننده‌ها را به اسم کرم‌های ضد چروک می‌شناسند در حالی که اثر ضد چروک طولانی مدت ندارند. از مهمترین جاذبین رطوبت می‌توان از گلیسرین، سوربیتول، هیالورونیک اسید، اسید لاکتیک، اوره، پروپیلن گلیکول و آلفاهیدروکسی اسید نام برد.

گلیسرین: یکی از قوی ترین جاذبین آب است که مقدار زیادی آب را حتی در حالتی که رطوبت محیط پایین است جذب کند و به لایه شاخی اجازه می‌دهد آب بیشتری را در زمان طولانی تری در خود نگه دارد. بنابراین از آن به عنوان مخزنی جهت نگداری آب در برابر خشکی در مرطوب کننده‌ها استفاده می‌شود.

اوره: یکی از اجزای مهم مرطوب کننده‌هاست. هم جاذب رطوبت است و هم مختصری اثر ضد خارش دارد.

هیدروکسی اسیدها: AHA‌ها گروهی از اسیدهای ارگانیک هستند که هم اثر جاذب آب و هم اثر لایه برداری دارند. اولین AHAهایی که در بازار رایج شدند اسید گلیکولیک از نیشکر و اسید لاکتیک از شیر ترش بوده اند که هم اکنون نیز رایج ترین آلفاهیدروکسی اسیدها در مرطوب کننده‌ها هستند. از انواع دیگر این مواد می‌توان به اسید مالیک از سیب، اسید سیتریک و اسید تارتاریک از انگور را نام برد. همچنین سالیسیلیک اسید و بتاهیدروکسی اسید از گیاه بید و برگ درخت گلابی جزء هیدروکسی اسیدها هستند که به طور صناعی هم ساخته می‌شوند. این مواد همچنین می‌توانند باعث افزایش قوام پوست و کاهشپوسته ریزی آن نیز شوند. البته باید توجه داشت که استفاده طولانی مدت یا زیاد از آنها می‌تواند باعث نازک شدن پوست، آثار حساسیتی یا حساسیت پوست به آفتاب شود.

پروپیلن گلیکول: این ماده هم جاذب آب است و هم پوشاننده. خواص ضد باکتری و کراتولیتیک نیز دارد. مشکل این ماده خاصیت آن در حساسیت زای است که باعث افزایش احتمال درماتیت تماسی می‌شود.

نرم کننده‌ها: به‌ترکیبات زیبایی موادی افزوده می‌شود که باعث می‌شود پوست را نرم و لطیف کند. این مواد فاصله ایجاد شده بین سلول‌های لایه شاخی جدا شده را پر می‌کند و چسبندگی را افزایش داده  و در لبه‌های منحنی سلول‌های لایه شاخه ایجاد یک سطح صاف می‌کنند. بنابراین نور بهتر منعکس شده و سطح صاف تر به نظر می‌رسد. بسیاری از این مواد به عنوان جاذب آب و مرطوب کننده پوشاننده نیز عمل می‌کنند. از این مواد می‌توان به لانولین (که به دلیل حساسیت زایی بالا هم اکنون شرکت‌ها آن را از محصولات خود حذف کرده اند و عبارت “فاقد لانواین” را بر روی محصولات خود ذکر می‌کنند) ، روغن‌های معدنی و وازلین نام برد.

ترکیبات دارای کلاژن یا پلی پپتید: برخی از شرکت‌های سازنده مواد مرطوب کننده به محصولات خود کلاژن اضافه می‌کنند و ادعا دارند که کلاژن موجود در محصولات آنها می‌تواند جایگزین کلاژن از دست رفته پوست در اثری پیری شود. در حالی که این ادعا چندان درست و قابل اعتماد نیست زیرا وزن مولکولی این کلاژن‌ها بین 15000 تا 50000 دالتون است ولی تنها مواد با وزن مولکولی کمتر از 5000 دالتون می‌توانند از لایه شاخی عبور کنند. آنچه باعث استقبال از این کرم‌ها شده است این است که این مواد یک لایه نازک از خود بر روی پوست باقی می‌گذارند که نامنظمی‌های روی پوست را می‌پوشاند، شبیه کاری که نرم کننده‌های مو بر روی مو انجام می‌دهند. همچنین پس از خشک شدن این مواد بر روی پوست ایجاد یک کشیدگی مختصر می‌کند که در ظاهر چروک‌ها را کمی‌صاف نشان می‌دهد در حالی که این اثر موقت است. این مواد اثری در ممانعت از خروج آب از سطح اپیدرم ندارند.

مواد دیگر: مرطوب کننده‌هایی ساخته شده اند که دارای ترکیبات آنتی اکسیدانی مثل ویتامین C، ویتامین E، اسید لیپولئیک، کوآنزیم Q10، همچنین چای سبز، سویا یا مس هستند. به نظر می‌رسد این مواد بسیار اثربخشند و تحقیقات بر روی این مواد ادامه دارد.

عوارض جانبی: مرطوب کننده‌ها اساسا ایمن هستند و تنها مشکل آنها می‌تواند ایجاد حساسیت باشد. موادی که ایجاد درماتیت تماسی می‌کنند عبارتند از : لانولین، پروپیلن گلیکول، ویتامین E، Kathon CG.

پوست چرب:

پوست چرب به علت افزایش ترشح غدد چربی پوست ایجاد می‌شود که به آنها غدد سباسه می‌گویند. برای اینکه تشخیص دهید پوست شما چرب است یا نه پوست خود را بشویید و پس از 4 ساعت یک تکه کاغذ نرم یا آینه رو بر روی پوست خود قرار دهید. اگر اثر چربی بر روی آن باقی ماند به معنی چرب بودن پوست شماست. پوست چرب براق تر است و منافذ پوستی در این نوع پوست بازتر هستند.

داشتن این نوع پوست مزایا و معایب مربوط به خود را داراست. افرادی که پوست چرب دارند معمولا دچار کمبود رطوبت پوست نمی‌شوند و پوست آنها صاف تر به نظر می‌رسد. همچنین چین و چروک‌های روی این نوع پوست کمتر است. ولی مهمترین مشکل در مورد پوست‌های چرب بروز آکنه در آنهاست. عوامل متعددی در ایجاد آکنه دخیلند که میزان باکتری‌های روی پوست و نیز چربی پوست از آن جمله اند. ترشح چربی بر روی پوست می‌تواند به طور ژنتیکی و یا در اثر عوامل محیطی یا برخی بیماری‌ها مثل اختلالات هورمونی افزایش یابد. پوست دارای غدد چربی است که‌ترشحات خود را به مجاری فولیکول مو وی ریزد و از طریق آن به سطح پوست می‌رسد. اگر به عللی این منافذ بسته شود، در آن محل آکنه ایجاد می‌شود و این اتفاق در اثر تجمع سبوم بیشتر در پوست‌های چرب بیشتر رخ می‌دهد.

مراقبت از پوست چرب:

• صورت خود را روزی 2بار بشویید تا از چربی اضافی و آلودگی‌ها پاک شود.

• برای شست و شوی صورت از صابون‌های خیلی قوی استفاده نکنید. زیرا پوستی که چربی روی آن به کلی پاک شده به تصور خشکی پوست و جهت جلوگیری از از دست دادن آب، تحریک به‌ترشح چربی بیشتر می‌شود و وضعیت پوست چرب را بدتر می‌کند. ژل‌ها و مایع‌های مخصوص پاک کننده پوست صورت برای این کار مناسب ترند.

• برای شست و شو از آب گرم استفاده نکنید زیرا ترشح سبوم را تحریک می‌کند. از آب ولرم استفاده کنید.

• بهتر است برای شست و شو یا تمیز کردن صورت از شوینده‌های حاوی سالیسیلیک اسید استفاده شود.

• از مواد خشک کننده برای طدودن چربی پوست استفاده نکنید. اخیرا کرم‌های کنترل چربی ساخته شده اند که چربی روی پوست را جذب کرده و آن را به مواد بی ضرر تجزیه می‌کند. در نتیجه از برق زدن صورت می‌کاهد و جلوی ایجاد آکنه را می‌گیرد. رتینوئید‌ها نیز می‌توانند باعث متعادل سازی چربی پوست شوند. از پودر تالک زیر آرایش نیز می‌توان برای جذب چربی اضافی استفاده کرد.

• پس از شست و شوی صورت می‌توان از تونرها بر روی متطق پرب پوست استفاده کرد تا سبوم اضافی باقی مانده بر روی مناطق چرب بدون آسیب به مناطق خشک صورت پاک شود.

• اگر احساس کردید پوستتان به مرطوب کننده نیاز دارد، از مرطوب کننده فاقد چربی با پایه آب استفاده کنید. بهتر است مرطوب کننده حاوی نیاسینامید یا رتینوئید باشد.

• در صورت استفاده از لوازم و محصولات آرایشی از نوع فاقد چربی آنها استفاده کنید. وسایل آرایشی پودری برای پوست چرب مناسبند.

• برای پاک کردن مواد آرایشی، بهترین راه شست و شو با آب و صابون است. همچنین از لوسیون‌ها و تونرهای پوست چرب نیز می‌توان استفاده کرد. استفاده از شیرپاک کن‌های چرب توصیه نمی‌شود.

• ضد آفتاب مورد استفاده باید فاقد چربی با SPF بالای 15 باشد.

• در صورتی که پوست دچار آکنه است نباید دستکاری فیزیکی شود زیرا احتمال باقی ماندن اسکار بالا می‌رود. برای درمان آن باید از آنتی بیوتیک‌ها (مثل کلیندامایسین یا اریترومایسین موضعی) یا آزلائیک اسید یا رتینوئیدها یا داروهای متعادل کننده سبوم (مثل: اسید سالیسیلیک، اسید لاکتیک، اسید گلیکولیک، یا بنزوئیل پراکساید) استفاده کرد. روشی که به تازگی در مرحله آزمایش و تحقیق است استفاده از توکسین بوتولینوم A برای درمان آکنه و یا متعادل کردن ترشح سبوم در پوست‌های چرب است.

• حدالمقدور در طول شب منافذ پوست باز بماند مگر اینکه استفاده از کرم‌های درمان کننده آکنه یا متعادل کننده چربی یا آنتی بیوتیک‌ها لازم باشد.

• لزوم رعایت نکات تغذیه ای نیز نباید فراموش شود که جزییات آن در فصول بعدی به تفصیل بیان می‌شود.

پوست مختلط:

در برخی افراد قسمت‌های مرکزی صورت یعنی پیشانی، بینی و چانه چرب تر است و قسمت‌های محیطی صورت یعنی دو طرف پیشانی و گونه‌ها و گاهی دور چشم خشک است. این مسئله در مورد همه افراد تا حدودی صادق است زیرا به طور نرمال غدد چربی در قسمت‌های مرکزی صورت فعال ترند ولی در حالت عادی و با رشح نرمال ایجاد پوست مختلط نمی‌کنند. اگر این عامل باعث ایجاد علایم در پوست شود، یعنی قسمت مرکزی صورت دچار آکنه شود در حالی که قسمت‌های محیطی پوسته پوسته یا قرمز شود، در این صورت نیاز به مراقبت خاص دارد.

مراقبت از پوست مختلط:

• شست و شوی این نوع پوست نیاز به حرکت سنجیده ای دارد: برای قسمت‌های چرب (که اصطلاحا منطقه Tنامیده می‌شود.) صورتتان از ترکیبات موضعی مخصوص پوست چرب استفاده کنید. این قسمت‌ها را روزانه با آب و صابون بشویید و از لوسیون بدون چربی استفاده کنید و بر روی این قسمت‌ها از مرطوب کننده استفاده نکنید. برعکس با نواحی خشک صورت مثل پوست خشک رفتار کنید: از شستن زیاد این نواحی بپرهیزید و بر روی آنها از مرطوب کننده استفاده کنید.

• در مورد استفاده از لوازم آرایشی از کرم پودر با پایه آب و برای مناطق خیلی چرب از کرم پودرهای بدون چربی استفاده کنید.

• هر روز از ضد آفتاب با SPFبیش از 15 استفاده کنید که فاقد چربی باشد.

• در صورتی که مجبور هستید از یک نوع فرآورده بر روی تمام قسمت‌های پوست استفاده کنید، بهتر است مراقبت از قسمت‌های حساس تر و خشک تر را در الویت قرار دهید. مثلا در صورت استفاده از فرآورده‌های الکلی آن را فقط بر قسمت‌های چرب به کار ببرید.

پوست حساس:

اخیرا لفظ پوست حساس به کرات شنیده می‌شود و بسیاری از افراد بیان می‌دارند که پوست حساس دارند. تولیدکنندگان محصولات آرایشی نیز می‌گویند محصولات آنها مختص پوست حساسند. با وجود اینکه تعداد افراد دارای پوست حساس افزایش یافته ولی اشترکات کمتری از نظر تعریف پوست حساس با هم دارند؛ برخی واکنش پوستی به صورت قرمزی و آکنه و پوسته پوسته شدن یا خشکی پس از استفاده از صابون، ضد آفتاب یا محصولات آرایشی را مصداق پوست حساس می‌دانند؛ برخی این واکنش‌ها به ماده خاص یا عوامل محیطی مثل گرما، سرما یا باد شدید و برخی دیگر علل زمینه ای مثل روزاسه یا درماتیت سبورئیک، کهیر تماسی غیرایمونولوژیک یا ایمونولوژیک، درماتیت تماسی آلرژیک یا درماتیت تحریکی را  در این امر دخیل می‌دانند. در ادامه به تفصیل در مورد این مشکل بخث می‌کنیم.

توصیف پوست حساس: مشکل افراد با پوست حساس در گروه بندی کلاسیک درماتیت تماسی آلرژیک یا تحریکی جای نمی‌گیرند. شکایات تیپیک شامل سوزش، خارش و سختی پوست در تماس پوست با برخی مواد خاص یا در معرض شرایط خاص محیطی است. غالبا واکنش در صورت (چین نازولابیال) و ظرف یک ساعت از مصرف ماده روی می‌دهد. بیشترین موادی که بر روی صورت ایجاد واکنش می‌کنند عبارتند از: پروپیلن گلیکول، یدوبنزوئیک، هیدروکسی اسید، و اتانول است. از آنجا که واکنش به این مواد زیاد اتفاق می‌افتد از این مواد به عنوان تست بیماریابی در جهت یافتن میزان حساسیت پوست استفاده می‌شود. به دنبال استفاده از این مواد علائم پوست حساس، از خفیف تا شدید، فوری تا گذرا، و یا مداوم و در تمام روز، آشکار می‌شود. بر عکس پوست خشک، شیوع حساسیت پوست با افزایش سن کاهش می‌یابد. گرچه علایم کلینیکی در معاینه فیزیکی غالبا وجود ندارد، ولی غالب بیماران از سفتی پوست، سوزش، خارش و درد، و قرمزی و اریتم یا پوسته ریزی شکایت دارند.

اتیولوژی و علت مکانیسم پوست حساس: لایهء شاخیِ اپیدرمِ پوست سد محافظتی مهمی‌بین پوست و محیط خارج است. در افراد با پوست حساس این لایه ، به دلیل عواملی که در ادامه توضیح داده خواهد شد، دچار اشکال است. این اختلال باعث کاهش مقاومت پوست می‌شود که متعاقب آن عوامل آسیب رسان معمولی می‌توانند نفوذ کنند. سد حفاظتی پوست بستگی به تعداد لایه‌های سلولی لایه شاخی، تراکم فولیکول‌های مو، غدد عرق و دیگر ضمائم پوست دارد. سلامت لایه لیپیدی نیز در امر حفاظت پوست مهم است.

برخی مناظق پوست حساس تر از مناطق دیگر است. این مسئله برای لایه برداری و پیلینگ و نیز استفاده از ترکیبات موضعی مثل هیدروکسی اسید یا رتینوئید بر پوست مهم است؛ زیرا در این مناطق احتمال عوارض جانبی بالاتر است که باعث عدم تحمل درمان دارویی توسط بیمار و شکست درمانی می‌شود. مثلا در چین نازولابیال به دلیل لایه شاخی قابل نفوذتر و نیز بیشتر بودن تعداد شبکه‌های عصبی حسی حساسیت بیشتر است. یا اطراف چشم به دلیل پوست نازک تر، اجازه نفوذ بیشتر به‌ترکیبات محرک می‌دهد، و به دلیل اینکه عروق این ناحیه آشکارتر است، التهاب و سرخی در این نواحی بیشتر مشخص می‌شود. دو طرف بینی خصوصا ناودان‌های بینی نیز به دلیل زیاد بودن غدد سباسه حساس هستند.

عوامل مؤثر در ایجاد پوست حساس:

سد پوستی: کاهش عملکرد لایه شاخی، سد پوستی را تخریب می‌کند. نفوذپذیریِ سدّ پوستی، در اتیولوژی پوست حساس مثل پوست خشک مؤثر است. تخریب سد پوستی باعث افزایش نفوذپذیری پوست به مواد خارجی می‌شود. و نفوذ مواد حارجی باعث وانش‌های شبه حساسیتی می‌گردد. میزان از دست رفتن آب از اپیدرم TEWL یک شاخص خوب برای تعیین کارکرد لایه شاخی پوست که سد پوستی است می‌باشد. از دست رفتن آب از اپیتلیوم در ناحیه آسیب دار پوست بیشتر است، به خصوص در افراد باسابقه درماتیت صورت، درماتیت تماسی، درماتیت فلزی، و خارش ناشی از منسوجات. هرچه از دست دادن آب از اپیتلیوم بیشتر باشد نفوذپذیریِ سدّ پوستی نیز بالاتر است.

برخی مواد مانند استون چربی طبیعی روی پوست را برمی‌دارند و به سد پوستی محافظتی آسیب می‌زنند. در نتیجه پوست را مستعد آسیب در برابر مواد آسیب رسان می‌کنند.  یکی از این مواد آسیب رسان “سولفات سدیم لوریل SLS” است که ماده اصلی در مواد پاک کننده مثل صابون‌ها و شامپوهاست که بسیار حساسیت زاست و حتی می‌تواند به مو نیز آسیب بزند. این ماده به‌تریبات آرایشی و زیبایی و بهداشتی ایجاد حالت کفی می‌کند. به همین دلیل پاک کننده‌های پوست حساس که فاقد این ماده هستند کمتر از مواد معمولی کف می‌کنند.

سبوم یا چربی پوست: مقدار سبوم در افراد مختلف متفاوت است. پوست افراد با سبوم بیشتر و چرب تر که در معرض آکنه است به شکسته شدن در برابر مواد موضعی حساس تر است. اگر سبوم انسان را بر روی پوست گوش خرگوش قرار دهیم ایجاد کومدون می‌کند. از اجزاء سبوم انسان، مثل اسید چرب آزاد  و اسکوالن، در ترکیبات زیبایی و آرایشی استفاده می‌شود، که این محصولات در افراد با پوست حساس می‌تواند تولید آکنه کند.

اسیدیته پوست PH: PHپوست انسان حدود 5.5 است و مواد بافری در پوست (مثل اسید لاکتیک) تا حدودی PH پوست را ثابت نگه می‌دارند. ترکیباتی که PHپوست را کاهش می‌دهند محرک پوست می‌باشند و باعث افزایش حساسیت پوست به عوامل محرک دیگر می‌شوند.

تست‌های تشخیصی پوست حساس: با قرار دادن “اسید لاکتیک 5% یا 10%” یا “متانول کلروفورم و اسید اسکوربیک” بر روی چین نازولابیال و بررسی علایم ظاهر شده پس از حدود 15 دقیقه، می‌توان میزان حساسیت پوست را تعیین کرد.

تقسیم بندی پوست حساس: برای پوست حساس دو نوع تقسیم بندی در نظر گرفته می‌شود و برخورد با این نوع پوست تا حدودی تحت تاثیر این تقسیم بندی‌هاست:

تقسیم بندی Berger & Mills:

1. افراد مبتلا به بیماری‌های درماتولوزیک مثل درماتیت آتوپیک،درماتیت سبورئیک، روزاسه، ایکتیوز،…

2. افراد مبتلا به علائم تحت بالینی یا آتوپیک بیماری‌های پوستی: این افراد خودشان ترجیح می‌دهند بدون مراجعه به پزشک، خود از فاکتورهای شروع کنندهء حالت‌های حساسیتی دوری کنند؛ کمتر از صابون محرک استفاده کنند، کرم پودر و مرطوب کننده‌های خاص استفاده کنند.

3. افرادی که سابقه‌تروما به پوست دارند؛ مثل آفتاب سوختگی، یا سابقه تماس با موادی که باعث صدمه به پوست یا آلرژی تماسی می‌شوند.

4. افرادی که از نظر کلینیکی ظاهر نرمال دارند و در سه گروه بالا قرار نمی‌گیرند ولی شکایت از پوست حساس دارند.

مرکز فرانسوی تحقیقات پوست CERIES:

1. نوع اول: اریتم پس از دریافت غذای خاص یا الکل، استرس، هیجان و یا تغییرات ناگهانی دما

2. نوع دوم: اریتم، احساس کشیدگی و یا پوسته ریزی در مواجهه با هوای سرد و یا باد کولر

3. نوع سوم: اریتم، احساس کشیدگی، سوزش و بثورات پوستی در هنگام استفاده از لوازم آرایش خاص یا شست و شو با آب و صابون

4. بثورات پوستی همراه با قاعدگی

موادی که می‌توانند پوست حساس ایجاد کنند:

رتینوئیدها: رتینوئیدها معروف به ایجاد قرمزی، پوسته ریزی و کشیدگی در پوست هستند که در ماه اول استفاده تقریبا همیشه روی می‌دهد ولی با استفاده مکرر برطرف می‌شود. برای کاهش این عوارض بهتر است دوز شروع دارو به صورت هر 3 شب یک بار تا 2 هفته باشد، پس از آن به یک شب درمیان افزایش یابد و در صورت تحمل پوست، هر شب استفاده شود. مقدار استفاده به اندازه یک نخود برای تمام صورت است زیرا گاهی برخی افراد گمان می‌کنند هرچه بیشتر استفاده شود بهتر است و با این کار عوارض پوستی دارو افزایش می‌یابد.

هیدروکسی اسیدها: شامل آلفاهیدرکسی اسیدها یا اسیدهای میوه و بتاهیدروکسی اسید مثل سالیسیلیک اسید هستند که در مورد پوست خشک توضیح داده شد. این مواد در دوز بالا بسیار محرک هستند، به همین دلیل معمولا به همراه نیترات استرانسیوم strontium nitrate استفاده می‌شوند تا سوزش کاهش یابد.

موادی که می‌توانند درماتیت تماسی یا درماتیت تحریکی ایجاد کنند:

درماتیت تماسی شامل راش پوستی است که در محل تماس پوست با ماده محرک یا آلرژن ایجاد می‌شود. در مورد درماتیت تماسی تحریکی نیاز به پاسخ ایمنی نیست و در اولین تماس با ماده محرک ایجاد می‌شود. ولی در مورد درماتیت تماسی آلرژیک، التهاب پوستی توسط یک آنتی ژن و پاسخ ایمنی به صورت واکنش حساسیتی نوع 4 اتفاق می‌افتد. معمولا در نوع آلرژیک، پاسخ در بارِ اولِ تماس اتفاق نمی‌افتد و ناشایع نیست که فرد به طور ناگهانی نسبت به ماده ای که قبلا بارها استفاده کرده آلرژی پیدا کند. برای تشخیص اینکه چه ماده ای آلرژن درماتیت تماسی ایمونولوژیک است از patch test استفاده می‌شود.

ترکیبات گیاهی: مثل چوب صتدل، اکلیل کوهی، بابونه و آرنیکا

روغن‌های طبیعی: در عطرها، روغن‌های حمام، مرطوب کننده‌ها، شامپوها و دیگر مواد آرایشی بهداشتی به کار می‌روند، مثل: روغن درخت چای، روغن باریجه و روغن جوجوبا که ایجاد درماتیت تماسی آلرژیک می‌کنند. همین طور روغن نارگیل می‌تواند ایجاد کومدون و آکنه کند.

اجزاء لوازم آرایشی: فرآورده‌های PABA ، رنگ‌ها به خصوص قرمز و به خصوص در رژ لب و رژ گونه، مواد عطری، پروپیلن گلیکول، لانولین، ویتامین E موجود در لوازم و محصولات آرایشی، مواد نگهدارنده مثل کواترینوم 15 و متیل کلرو ایزو تیازولینون و متیل ایزو تیازولینون، سایه چشم‌های دارای نیکل و کبالت و کرومات و سایر فلزات، برخی اجزاء گیاهی داخل ترکیبات پوستی جزء مواد با قابلیت ایجاد حساسیت‌های پوستی هستند. همچنین اجزاء موجود در لاک‌های ناخن می‌توانند باعث ایجاد قرمزی در نواحی دور از ناخن مثل دور لب یا دور چشم شوند.

کرم‌های برنزه بدون آفتاب: به دلیل وجود دی هیدروکسی استون می‌توانند ایجاد درماتیت تماسی کنند.

ترکیبات از بین برنده مو و موزدا: دارای PH قلیایی و ترکیبات شیمیایی مثل تیوگلیکولات کلسیم هستند که می‌توانند ایجاد درماتیت تحریکی کنند. به همین دلیل تست پوستی patch test منفی است.

عواملی که می‌توانند بثورات شبه آکنه ایجاد کنند: این مواد سلول‌های لایه شاخی را به هم می‌چسبانند و بتعث فشرده شدن واحد پیلوسباسه می‌شوند، مثل: ایزوپروپیل میرستات، روغن نارگیل، اسکوالن، لانولین و روغن‌های مینرال. گاهی نحوا استفاده از محصول و نه خود محصول باعث ایجاد آکنه می‌شود؛ مثلا در ماساژ با برخی روغن‌ها ممکن است خود روغن کومدوژن نباشد ولی ماساژ شدید واحد پیلوسباسه صورت را تخریب کند و ایجاد آکنه نماید.

عواملی که می‌تواند ایجاد کهیر تماسی کند:  می‌تواند ایمونولوژیک یا غیرایمونولوژیک باشد. ترکیبات ایجاد کننده کهیر ایمونولوژیک مثل  دی اتیل تلوآمید، فرمالدئید، حنا، منتول، پارابنها، پلی اتیل گلیکول، پلی سوربات 60، اسید سالیسسیلیک، سولفید سدیم هستند. از ترکیبات ایجاد کننده کهیر غیرایمونولوژیک می‌توان از اسید استیک، الکل‌ها، بالزام پرو، اسید بنزوئیک، اسید سینامیک و آلدئید، بنزوات سدیم و اسید اسکوربیک، رنگ مو و بی رنگ کننده‌های موهای حاوی آمونیوم پرسولفات و پارافنیلن دی آمین نام برد.

درمان: مهم ترین اقدام در درمان پوست حساس تشخیص نوع حساسیت و نوع ماده ایجاد کننده حساسیت پوستی و عدم استفاده از آن است. در قدم اول باید علل شناخته شده حساسیت پوستی و احتمال درماتیت تماسی و کهیر تماسی ایمونولوژیک و غیر ایمونولوژیک را رد کرد. باید مطمئن شد فرد روزاسه یا آکنه را دلیلی بر حساسیت پوستی نداند. می‌توانیم جهت بررسی آلرژی تماسی ایمونولوژیک از patch test استفاده کنیم و اگر به یک عامل محرک مشکوک شدیم آن عامل را برای مدتی از رژیم نگهداری پوست حذف کنیم تا اطمینان حاصل کنیم که آیا با حذف آن مشکل برطرف می‌شود یا نه.

از موادی که سد پوستی یا تعادل سبوم پوست یا تعادل اسیدیته پوست را برهم می‌زنند اجتناب شود. برای شست و شوی صورت از صابون‌هایی با PH نزدیک به پوست استفاده شود. 5% مردم به سورفاکتانت‌های موجود در شامپوها و صابون‌های با ترکیبات خشن حساسیت دارند. از موادی که پوسته ریزی را بیشتر می‌کنند مثل رتینوئیک اسید و برخی آلفاهیدروکسی اسیدها پرهیز شود.

بهتر است ابتدا کل ترکیبات آرایشی بهداشتی فرد قطع شود، سپس به آرامی‌و به تدریج محصولات فاقد سورفاکتانت را به دفعات کمتر و با ملایمت بیشتر شروع شود. بهتر است فرد لیست کلیه محصولاتی که استفاده می‌کند تهیه کند تا بتوان تشخیص داد کدام یک از مواد را نمی‌تواند تحمل کند یا با هم مصرف کند. می‌توان به تدریج شروع به استفاده از مایع‌های ملایم پاک کننده و ضد آفتاب فاقد مواد شیمیایی یا در صورت نیاز یک مرطوب کننده ملایم کرد. باید از ترکیبات حاوی هیدروکسی اسیدها، ویتامین E و C، لانولین، پروپیلن گلیکول و رتینوئید پرهیز کرد. بهتر است هر بار و با فاصله چند روز شروع به استفاده از فقط یک ماده کرد تا اطمینان حاصل شود که آن ماده عامل حساسیت بوده است یا نه. استفاده از لاک ناخن را باید بسیاری به آرامی‌شروع کرد و از رنگ‌های قرمز پرهیز کرد. همچنین پس از یافتن علت باید از سری ترکیبات مخصوص پوستهای حساس شرکت‌های آرایشی معتبر استفاده کرد. در نهایت باید در نظر داشت که در درصد کمی‌از این افراد، علت علام می‌تواند عوامل روانی-اجتماعی باشد.

پوست معمولی

منظور از پوست معمولی پوستی است که تقریبا در تمام نواحی آن نه خشک و نه چرب است، براق نیست ولی شفاف است، روزنه‌های آن کوچک هستند، آکنه یا کومدون بر روی آن دیده نمی‌شود، نرمی‌ملایمی‌دارد و بر و خشن نیست. این نوع پوست بیشتر در سنین پیش از بلوغ دیده می‌شود.معمولا پوست یک فرد برای همیشه معمولی باقی نمی‌ماند و در اثر عوامل محیطی یا فصلی یا آب و هوایی به یکی از دو حالت پرب یا خشک تمایل پیدا می‌کند. در این گونه مواقع باید علت این تمایل را شناخت و در جعت رفع آن کوشید.

مراقبت از پوست معمولی:

• از دست کاری پوستتان بپرهیزید. از مصرف فرآوردهای ناشناس اجتناب کنید.

• شست و شوی روزانه در حدی باشد که آلودگی‌های پوست را پاک کند ولی باعث خشک شدن سبوم روی پوست نشود.

• برای شست و شو از آب ولرم استفاده کنید. آب داغ تمام انواع مشکلات پوست را تحریک می‌کند.

• برای شست و شو از صابون‌های ملایم با PH اسیدی نزدیک Ph پوست استفاده کنید. بهتر است از صابون‌های عطردار استفاده نشود.

• بعد از شست و شوی صورت از مرطوب کننده‌های ملایم استفاده کنید. از مرطوب کننده‌های با پایه چربی استفاده نکنید. بهتر است مرطوب کننده بر روی پوست کمی‌نمدار استفاده شود.

• می‌توانید هر چند ماه یکبار به مدت یک یا 2 هفته از آلفا هیدروکسی اسیدهای ملایم استفاده کنید، ولی استفاده مداوم توصیه نمی‌شود و به دنبال آن‌ها حتما از مرطوب کننده مناسب و ضد آفتاب استفاده کنید. همچنین بهتر است برای لایه برداری و ویتامینه کردن پوست از ماسک‌های میوه طبیعی (که در فصل‌های آینده توضیح داده می‌شود.) به جای کرم‌های آلفاهیدروکسی اسید استفاده شود.

• آرایش با محصولات بر پایه آب توصیه می‌شود، زیرا محصولات بر پایه چربی با احتمال بیشتری واحد پیلوسباسه را مسدود کرده و ایجاد کومدون و آکنه می‌کنند.

• برای پاک کردن آرایش از تونرها یا شیر پاک کن‌های ملایم استفاده کنید و از دستکاری شدید پوست بپرهیزید.

• حتما در طول روز از ضد آفتاب مناسب استفاده کنید. بهتر است ضد آفتاب فاقد چربی باشد.

• استفاده از مرطوب کننده‌ها را در زمستان و هوای سرد افزایش دهید.

• در صورتی که هنگام استفاده از هر نوع ماده آرایشی یا بهداشتی احساس کردید پوستتان دچار آکنه یا کومدون شده یا خشن و خشک شده و نرمی‌و لطافت سابق را ندارد، از آن ماده استفاده نکنید و به پزشک مراجعه کنید.

عواملی که می‌توانند پوست را به سمت خشک یا چرب شدن متمایل سازند:

برای مراقبت از پوست باید به شرایط پوست همان منطقه از بدن و شرایط محیطی توجه نمود؛ چراکه خصوصیات پوست مناطق مختلف بدن یک فرد می‌تواند متفاوت باشد؛ مثلا مکن است صورت یک فرد دارای پوست چرب و بدن همان فرد پوست خشک باشد. یا پوست یک فرد در تابستان چرب و در زمستان خشک شود.

• تغییر آب و هوا: معمولا در آب و هوای سرد و در مناطق کوهستانی با بادهای شدید پوست افراد تمایل به سمت خشکی پیدا می‌کند.

• تغییر فصل‌های سال: ممکن است کسی که در فصل تابستان پوست چرب دارد در زمستان دچار خشکی پوست شود.

• مراقبت ناصحیح از پوست: همان طور که گفته شد طیف وسیعی از محصولات آرایشی بهداشتی می‌توانند باعث ایجاد پوست خشک یا حساس شوند. همچنین مراقبت ناصحیح و حتی شست و شوی بیش از حد با آب داغ نیز می‌تواند ایجاد پوست چرب کند.

• پیری و افزایش سن: هرچه سن بالاتر می‌رود اندازه غدد چربی بزرگتر شده ولی فعالیت آن کمتر می‌شود و پوست تمایل به خشکی پیدا می‌کند.

• شغل و شرایط محیطی خاص: در کسانی که مکررا پرواز می‌کنند یا در خدمه هواپیما شیوع پوست خشک بیشتر است.

• برخی بیماریها، سوء تغذیه ویتامین‌ها و مواد معدنی و مصرف برخی از داروها.

تفاوت پوست زنان و مردان

تفاوت اصلی در پوست زنان و مردان در ضخامت لایه چربی و درم است؛ پوست زنان نازک تر از مردان است زیرا اثر هورمون تستوسترون در مردان باعث ضخیم شدن پوست آنها می‌شود. همچنین ترشح سبوم از غدد چربی در زنان کمتر از مردان است و زنان بیشتر دچار خشکی پوست و مردان دچار آکنه و التهاب پوست می‌شوند. با افزایش سن ترشح تستوسترون در مردان و استروژن در زنان کاهش می‌یابد و پوست هر دو جنس نازک تر می‌شودولی تاثیر این کاهش هورمون بر پوست زنان بیشتر است.

در دوران یائسگیِ زنان، استروژن کاهش یافته و در نتیجه خشکی و نازکی پوست در زنان بیشتر شده و فعالیت غدد چربی کمتر می‌شود. همچنین کمبود هورمون باعث کاهش قابلیت دفاعی پوست در برابر باکتری‌ها و مواد محرک و آلرژی زا می‌شود. این عوامل باعث می‌شوند پوست نازک نسبت به ایجاد درماتیت حساس تر شده و در برابر ضربه و عفونت آسیب پذیرتر شود. همچنین هورمون استروژن احتمالا پیام‌هایی را به داخل سلول‌های پوست ارسال می‌کند که موجب سالم ماندن کلاژن‌ها و باقی ماندن پوست به حالت سفت و کشیده و بدون چروک می‌شود. در نتیجه با کمبود استروژن در یائسگی پوست شل تر و چروک می‌شود. استفاده از استروژن خوراکی یا کرم‌های موضعی استروژن می‌تواند مانع ایجاد این تغییرات به دلیل کمبود این هورمون شود.

در مردان به دلیل بی توجهی و عدم مراقبت از پوستشان احتمال ابتلا به سرطان‌ها و کارسینوم‌های پوستی بالاتر است.

برای مراقبت از پیری برای پوست زنان مصرف مواد دارای آلفالیپولئیک اسید، ویتامین C و استفاده از آلفا هیدروکسی اسیدها، هورمون درمانی، مرطوب کننده‌ها و ضدآفتاب‌ها، و برای مردان استفاده از اسید آلفالیپولئیک، ویتامین C ، مرطوب کننده‌ها و کرم‌های ضد آفتاب بهترین روش درمانی هستند.

شکایت‌های شایع زیبایی پوست

حالت پوست مرغی: در برخی افراد پوست قسمت‌هایی از بدنشان، مثل قسمت‌های بازو، باسن و ران‌ها، دانه‌های ریزی دیده می‌شود. گاهی اطراف این دانه‌ها، قرمزی مختصری وجود دارد. ممکن است با خارش نیز همراه باشد. این اختلال کراتوزیس‌ پیلاریس‌یا پوست مرغی نامیده می‌شود که یک‌ اختلال‌ پوستی‌ شایع‌است که‌ در آن‌ منفد فولیکول‌های‌ مو با توپی‌های‌ سخت‌ پر می‌شود. این حالت در نوجوانان بسیار شایع است و با افزایش سن کمتر می‌شود. علت این مسئله به طور کلی ژنتیکی است ولی در افراد با پوست خشک و حساس و یا در فصل زمستان بیشتر دیده می‌شود. بهترین عمل برای کاهش آن استفاده از ترکیبات نرم کننده پوست به ویه‌ترکیبات حاوی اوره است که تا انذازه ای پوست را صاف تر نشان می‌دهد. به منظور درمان، کرم‌های موضعی لایه بردار نظیر آلفا هیدروکسی اسید، کرم‌های مرطوب کننده، کرم و گلیسیرین نیز بسیار کمک کننده است. همچنین یکی از درمان‌های مؤثر استفاده از لیزرهاست.

حالت پوست پرتقالی: منظور از این حالت پوست ناصاف و سطح دارای منافذ آن است زیرا در افراد با پوست چرب، منافذ چربیِ غدد سباسه روی پوست بازتر و درشت تر از حالت عادی هستند. این مسئله در اثر قرار گرفتن در معرض نور خورشید نیز تشدید می‌شود. برای کاهش این حالت باید در گاه اول به متعادل سازی پوست چرب مبادرت کرد. همچنین استفاده از کرم‌های هیدروکسی اسید و ترتینوئین و لایه برداری‌ها و لیزر co2 تا اندازه ای به بهبود این حالت کمک می‌کنند. البته به طور کلی اندازه منافذ چربی بر روی پوست تحت تاثیر ژنتیک است و نمی‌توان منافذ گشاد را کاملا برطرف کرد.

مراقبت از پوست در سنین مختلف

مراقبت از پوست نوزاد

پوست نوزاد بسیار نرم و لطیف است و نیاز به مراقبت خاص و توجه ویژه والدین دارد. به جز در نوزادان نارس، در سایر نوزادان پوست به خوبی تکامل یافته است و فقط در سه مورد با بالغین تفاوت دارد: اول اینکه از نظر سلول‌های ملاتونین ساز که هنوز تکامل نیافته و نمی‌تواند از پوست نوزاد درمقابل نور خورشید محافظت کند. مورد دوم سیستم عروقی پوستی است که هنوز تکامل نیافته است. مسئله سوم رطوبت پوست نوزاد و توانایی کمتر نوزاد برای حفط این رطوبت است. مسئله مهم در مورد نوزادان این است که نسبت سطح بدن نوزاد به حجم بدن زیاد است و در نتیجه سطح بزرگتری از پوست نوزاد در مقایسه با بزرگسالان در معرض محیط بیرون و آسیب‌های ناشی از آن است و نیازمند توجه ویژگی است.

نوزادان با پوستی چین‌دار متولد می‌شوند که با لایه محافظت کننده‌ای به نام ورنیکس پوشانده شده است. این لایه در طول هفته اول تولد به طور طبیعی میریزد و نیازی به پاک کردن یا درمان آن با کرم یا لوسیون نیست. در صورتی که نوزاد دیرتر از موعد مقرر به دنیا بیاید این مرحله احتمالاَ در داخل رحم انجام می‌شود.

مراقبت‌های روزانه پوست نوزادان و کودکان شامل حمام کردن، استفاده از نرم‌کننده‌ها و مرطوب‌کننده‌ها، محصولات ضدمیکروبی موضعی و پوششی پوست است.

حمام کردن و شست و شوی نوزاد:

در هنگام تولد, روی پوست نوزاد ترشحاتی وجود دارد به نام ورنیکس کانوزا. این ترشحات برای کودک مضر نیستند و حتی برخی اعتقاد به عمل محافظتی آن برای پوست نوزاد دارند. اولین شست و شوی نوزاد پس از تولد باید زمانی انجام شود که دمای بدن نوزاد به مدت 2 تا 4 ساعت ثابت مانده باشد. همچنین نباید همه ورنیکس کانوزا از روی پوست شسته شود. شست و شوی نوزادان نارس باسد با آب مقطر و استریل انجام شود.

در ماه‌های اول زندگی نوزاد، دو تا حداکثر سه نوبت حمام نوزاد در هفته کافی می‌باشد. حمام کردن بیش از این، چربی طبیعی محافظ پوست کودک را از بین برده و او را در برابر مواد حساسیت زا آسیب پذیر می‌کند وباعث واکنش‌هایی مثل اگزما می‌شود. ولی هر روز باید اطراف چشم، دهان و منطقه تناسلی و مقعد نوزاد شسته شود. نوزادانی که پوست تیره‌تری دارند بهتر است که یک بار در هفته و حتی کمتر از آن حمام شوند زیرا آن‌ها بیشتر در معرض خطر مشکلات پوستی مثل اگزما و خشکی پوست هستند. مطالعات نشان می‌دهد حتی فاصله 4 روز بین دفعات حمام و شست و شو باعث افزایش کلونیزاسیون میکروب‌ها روی پوست نوزادان نمی‌شود و ریسک عفونت‌ها را بالا نمی‌برد.

شست و شو می‌تواند با صابون یا با آب خالی باشد. ولی نکته مهم دمای آب، نوع صابون و نحوه شست و شوست. دمای شست و شوی نوزاد باید 37 درجه و مطابق دمای بدن نوزاد باشد. در مطالعات انجام شده مشخص شده بهترین روش شست و شوی نوزاد در وان نوزاد است به طوری که نوزاد به آرامی‌در حالی که صورت او رو به بالاست وارد آب شود. باید شانه‌های نوزاد وارد آب شود ولی سر او خارج از آب باشد. نوزاد نباید بیش از 3 تا 4 دقیقه داخل آب غوطه ور بماند زیرا با طولانی تر شدن این زمان پوست نوزاد حالت شکنندگی پیدا کرده مستعد زخم و خراش می‌شود. مقایسه این روش حمام کردن با شستن بدن نوزاد توسط اسفنج نشان می‌دهد که با شستن نوزاد در وان احتمال‌هایپودرمی‌و کاهش دمای بدن نوزاد کمتر اتفاق می‌افتد و رضایت مادر و نوزاد در این نوع شست و شو بیشتر است.

در مورد صابون برای شست و شو، باید صابون با PH نسبتا اسیدی و متناسب با PH پوست باشد و فاقد عطر و رنگ خاص و مواد محرک باشد. تحریک پوست توسط صابون بیشتر از همه تحت تاثیر مدت زمان باقی ماندن صابون بر روی پوست و دفعات حمام کردن می‌باشد. برای شست و شوی نوزاد نارس بهتر است فقط از آب ولرم بدن صابون استفاده شود.

تحقیقات جدید نشان می‌دهد استفاده از مواد ضدعفونی کننده برای شست و شوی نوزادان نه تنها لازم نیست بلکه در بسیاری موارد جذب پوستی این مواد باعث آسیب‌های جدی در نوزاد می‌شود. بنابراین شست و شو با آب ولرم و صابون برای نوزاد کافیست.

برای شست و شوی ناحیه تناسلی و مقعدی باید حتما توجه داشت که در نوزاد دختر شست و شو از سمت جلو به عقب انجام شود تا آلودگ‌های احتمالی ناحیه مقعد وارد منطقه تناسلی نشود. همچنین در نوزادان پسر به هیچ وجه نباید پوست بیضه کشیده شود و شست و شو باید بسیار ملایم انجام شود.

پس از شست و شوی نوزاد پوست بدن باید به دقت خشک شود مخصوصا منماطق چین دار مرطوب باقی نماند. اگر بدن به خوبی و با پارچه ملایم و نرم خشک شود استفاده از پودر بچه برای جذب رطوبت الزامی‌ نیست.

مرطوب کننده‌ها: سطح پوست نوزادان خشک تر از بالغین می‌باشد، گرچه به تدریج تا یک سالگی و با تکامل غدد عروق پوست نوزاد مرطوب تر می‌شود. خشکی پوست نه تنها برای نوزاد آزاردهنده است بلکه‌ترک‌های ایجاد شده بر روی آن می‌تواند محلی برای ورود میکروارگانیسم‌ها باشد. استفاده از مرطوب کننده مخصوص نوزاد پس از استحمام، برای بازگرداندن رطوبت از دست رفته هنگام شست وشوی بدن وی و اجتناب از بیرون بردن نوزاد پس از حمام کردن، دو مسئله مهمی‌است که از التهاب و خشکی پوست نوزاد جلوگیری می‌کند. معمول ترین مرطوب کننده‌ها روغن‌های معدنی، وازلین و فرآورده‌های لانولین است. فرآورده‌های لانولین امروزه توصیه نمی‌شود زیرا به شدت خاصیت حساسیت زایی دارد.  بهتر است محصولات بهداشتی انتخاب شود که حاوی ویتامین A و E بوده و مخصوص نوزادان باشد. تا جایی که نیاز باشد از کرم‌های مرطوب کننده استفاده کنید. از محصولاتی استفاده کنید که فاقد رنگ و یا عطر باشد.

لباس پوشاندن به نوزاد: برخلاف بزرگسالان کودک به تنهایی نمی‌تواند دمای بدن خود را تنظیم کند و برای این کار نیاز به کنترل میزان لباس کودک توسط والدین می‌باشد. در مواقع سرما بهتر است به جای پوشاندن یک لایه لباس کلفت، چندین لایه لباس نازک بر روی هم پوشاند تا در موقع نیاز با کم و زیاد کردن لباس‌های پوشیده به تنظیم دمای مناسب برای کودک کمک کرد. در هموای سرد پوشاندن کلاه ضروری است زیرا به دلیل حجم بالاتر سر نوزاد گرمای بدن را از سر خود از دست می‌دهد. همچنین پوشاندن لباس نخی و خنک در مواقع گرما ضروری است زیرا نوزاد در گرما بسیار مستعد از دست دادن آب و دهیدراتاسیون شدید است. شست و شوی لباس نوزاد باید با مواد شوینده بدون عطر و بدون فسفات انجام شود.

عرق سوز شدن:  عرق سوز شدن به صورت ایجاد خوش‌های قرمز رنگی روی پوست است که در گردن، اطراف پوشک، زیربغل و چین‌های پوست بدن نوزاد نمایان می‌شود به علت عرق کردن نوزاد می‌باشد..

محیط خنک و خشک و لباس‌های گشاد و نخی برای درمان عرق سوز مناسبند. جوش‌هایی که زیر پوشک به وجود می‌آیند غالبا به خاطر رطوبت پوشکِ کثیف و گرمای منطقه پرینه است که غالبا به دلیل رطوبت بعد از حمام به وجود می‌آید، البته گاهی هم باکتری‌ها و عفونت‌‌های قارچی سبب بروز آنها می‌شوند. کودکانی که آنتی‌بیوتیک مصرف میکنند بیشتر مستعد چنین جوش‌هایی هستند. بیشتر جوش‌هایی که زیر پوشک به وجود می‌آیند نیازی به درمان دارویی ندارند. برای درمان آنها و جلوگیری از آن، پوشک را مرتب چک کنید و به محض کثیف شدن آن را عوض کنید. محل پوشک را با شوینده ملایم بی بو یا آب بشویید. اگر جوش‌ها در شرایط بدی هستند، بدون دست کشیدن به پوست نوزاد فقط آن را با فشار ملایم آب بشویید. از پارچه تمیز و لطیف استفاده کنید نه دستمال مرطوب حاوی الکل یا عطرکه باعث اذیت و خشکی پوست نوزاد میشود. موقع خشک کردن، حوله را روی پوست نوزاد نکشید بلکه بگذارید و بردارید. قبل از دوباره پوشک کردن، اجازه دهید قسمتی از بدن نوزاد که زیر پوشک بوده، هوا بخورد و به خوبی خشک شود. یک لایه نازک وازلین یا پماد‌های محافظت کننده روی پوست بمالید. در صورتی که از پودر بچه استفاده میکنید دقت کنید که آن را از صورت کودک دور نگه دارید زیرا مواد موجود در آنها میتواند باعث ایجاد مشکلات تنفسی شود. در صورت اطمینان از قارچی یا عفونی نبودن جوش‌ها می‌توان از پماد کالاندولا یا ضدحساسیت‌های ضعیف موضعی یا پمادهای سوختگی مثل زینک اکساید یا… استفاده کرد.

جوش‌های سرسفید صورت: در رحم مادر، نوزاد در معرض هورمون‌های بدن مادر قرار می‌گیرد. این هورمون‌ها، تولید چربی را افزایش می‌دهند و غدد چربی نوزاد را می‌بندنئ که می‌تواند ایجاد جوش‌های ریزی بر روی بینی یا گونه نوزاد کنند. این جوش‌ها معمولا در طی چند هفته بهبود می‌یابند و نیازی به لوسیون و یا کرم خاص برای درمان ندارند.

اگزما: اگزما به صورت بثورات قرمزرنگ پوست که خارش دارند ظاهر می‌شود. در نوزادانی که سابقه خانوادگی ابتلا به آسم، آلرژی و یا درماتیت آتوپیک دارند، اگزما شایع تر است. اگزما با گذشت زمان ضخیم، خشک و پوسته پوسته می‌شود. بهترین درمان برای اگزما این است که عوامل تحریک کننده اگزما را شناخته و از آنها دوری کنید. استفاده از صابون و مواد شوینده ملایم و مقدار کمی‌کرم مرطوب کننده برای بهبود اگزما مفید است.

کلاهک شیرخوارگان   Cradle Cap:این حالت نوعی بیماری پوستی می‌باشد که فلس‌های زرد و یا قهوه ای روی پوست سر نوزاد تشکیل می‌شود و معمولا در ماه اول و یا دوم زندگی خود را نشان می‌دهد و معمولا در سال اول زندگی از بین می‌رود. این حالت احتمالا به دلیل افزایش چربی پوست می‌باشد و ظاهر پوست را فلس‌مانند (پوسته پوسته) و مومی‌شکل می‌کند و بثورات قرمزرنگ روی پوست سر، ابرو، پلک، دو طرف بینی و یا پشت گوش‌ها تشکیل می‌دهد. استفاده از شامپوهای مخصوص، روغن بچه، کرم‌ها و لوسیون‌های مخصوص در درمان این حالت کافی است و نیاز به درمان دارویی خاصی نیست.

خال مادرزادی: این خال‌ها ارثی نیستند و می‌توانند هنگام تولد نوزاد و یا چند ماه بعد از تولد بروز کنند. این خال‌ها نیاز به درمان ندارند و نباید نگران باشید.

برجستگی‌های سفید پوست یا میلیا: معمولا این برجستگی‌ها روی بینی و صورت ظاهر می‌شوند و معمولا به علت مسدود شدن غدد چربی پوست بوجود می‌آید. غدد چربی نوزاد بعد از چند روز و یا چند هفته باز می‌شوند و برآمدگی‌ها ناپدید می‌شوند و درمانی نیاز ندارند.

عفونت قارچی نوزاد: عفونت قارچی می‌تواند در جاهای مختلف بدن نوزاد تشکیل شود. گاهی برفک در زبان و دهان نوزاد ظاهر می‌شود و ظاهری مانند شیر خشکیده دارد. برفک دهان با شربت ضد قارچ درمان می‌شود و کرم‌های ضد قارچ نیز برای درمان قارچ‌های بثورات پوشک استفاده می‌گردند.

زردی پوست نوزاد یا یرقان: معمولا طی 2 تا 3 روز اول بعد از تولد، رنگ پوست و چشم نوزاد زرد می‌باشدکه بعلت زیادی بیلی روبین خون می‌باشد. این مسئله می‌تواند علل مختلف داشته باشد و می‌تواند پرخطر یا بی خطر باشد. اگر علت خطرناکی نداشته باشد معمولا طی 1 تا 2 هفته اول بعد از تولد ناپدید می‌گردد. اما در صورت علت جدی تر نوزاد در بیمارستان بستری شده وفتوتراپی می‌شود.

عروق مویرگی stork bites: رگ‌های خونی نابالغ می‌تواند تکه‌های کوچک قرمز رنگی را بر روی صورت و پشت گردن نوزاد به وجود آورد. گریه کردن ممکن است آنها را روشنتر کند، اما معمولا در یک سالگی از بین می‌روند.

آفتاب سوختگی نوزاد: اگر کودک مدت زیادی در معرض نور خورشید قرار بگیرد، دچار آفتاب سوختگی خواهد شد. پس بهتر است در شش ماه اول زندگی، نوزاد را در معرض نور مستقیم خورشید قرار ندهید. پس از شش ماهگی می‌توان از کرم‌های ضدآفتاب مخصوص کودک، کلاه و چتر استفاده کرد. برای آفتاب سوختگی خفیف نوزاد، هر روز به مدت 10 تا 15 دقیقه با یک پارچه خنک، بدن نوزاد را بمالید.

مراقبت از پوست نوجوان

نوجوانان در دوره ی حساسی از زندگی خود به سر می‌برند. در این سنین انسان تحت تغییرات هورمونی زیادی قرار گرفته که تأثیرات خودش را بصورت التهاب ، جوش و ناراحتی‌های پوستی نشان می‌دهد. این تغییرات بین ۱۳ تا ۱۹ سالگی در بدن ایجاد می‌شوند. اولین راه برای مراقبت رعایت کردن بهداشت است . رعایت  بهداشت  به صورت درست می‌تواند از بروز مشکلات پوستی در آینده جلوگیری کند.

حمام کردن منظم: بدن کودکان هنگام عرق کردن‌ بو نمی‌گیرد، به عبارت دیگر بوی عرق کودکان نامطبوع نیست. اما بوی عرق بدن در نوجوانی نامطبوع می‌شود. بنابراین به نوجوانان توصیه می‌شود که هر روز و یا یک روز در میان، حمام کنند. اصلاح موهای زاید زیربغل لازم است زیرا وجود مو در این مناطق در کنار افزایش فعالیت غدد عرق آپوکرین و غدد چربی در این دوران باعث افزایش موی نامطلوب می‌شود.

نوع پوست خود را بشناسید: اولین قدم برای مراقبت از پوست درک نوع پوست است. نوع مراقبت از پوست و انتخاب لوازم آرایش مناسب به نوع پوست بستگی دارد.  انواع پوست و مراقبت‌های مورد نیاز هر نوع پوست در ابتدای این فصل توضیح داده شده است. دوره نوجوانی مستقل از سایر دوره‌های زندگی نیست و باید مراقبت انواع پوست در این دوره نیز اِعمال شود.

پاک کردن پوست  :مهم ترین مورد برای مراقبت از پوست چه برای نوجوانان و چه برای بزرگسالان پاک کردن پوست است . پاک کردن پوست باعث می‌شود که تمام منافذ پوست و آلودگی‌های روی پوست پاک شوند و از بروز جوش‌های سر سیاه یا سر سفید که بر اثر باز ماندن منافذ پوست ایجاد می‌شوند جلوگیری شود. برای اطلاع از نحوه مناسب پاک کردن پوست و مواد بهداشتی مناسب به ابتدای این فصل و فصل ؟ مراجعه نمایید.

لوسیون :استفاده از لوسیون برای بدست آوردن پوست مناسب در دوران جوانی مزایای زیادی دارد. در طول زمستان بهتر است از لوسیون‌هایی که مرطوب کننده نیز هستند استفاده کنید یا اگر پوست شما خشک است همیشه از لوسیون مرطوب کننده استفاده کنید.

ضد آفتاب: مسئله مهم دیگر مربوط به ضد آفتاب‌هاست.  بهتر است ضد آفتاب مناسب پوست خود را انتخاب کنید. گاهی اوقات بعضی پوست‌های حساس به ضدآفتاب با SPF بالا نیاز دارند.

با پوستتان مهربان باشید: در سنین جوانی که در کنار بحران بلوغ و هویت، فرد به طور ناگهانی متوجه تغییراتی از جنبه ی زنانگی خود می‌شود، فرد علاقه پیدا می‌کند تا انواع لوازم آرایشی را تجربه کند. همچنین فرد نوجوان ممکن است تلاش کند تا آکنه‌های ایجاد شده در این سنین را با کرم پودر بپوشاند. استفاده از کرم پودرها منافذ پوست شما را مسدود می‌کند، نتیجتا ذرات گرد و غبار در پوست شما به دام افتاده و در نهایت به پدیدار شدن آکنه منجر می‌شود. در این سنین کمتر از لوازم آرایش استفاده کنید، و اگر در شرایطی هستید که باید از لوازم آرایش استفاده نمایید ازمحصولاتی استفاده کنید که ضد حساسیت هستند. اگر از کرم یا هر لوازم آرایش دیگری عوارض جانبی مانند جوش مشاهده کردید،استفاده از آن را کنار بگذارید.

آکنه: آكنه ولگاريس بيمـاري شـايعي اسـت و حـدود 80% افراد، درجاتي از آن را در سـنين نوجـواني تجربـه مـي كننـد و یکی از مهم ترین دغدغه‌های نوجوانان در دوران نوجوانیست. عـواملي شـامل افـزايش فعاليـت غـدد سباسـه ،انــسداد مجــراي پيلوسباســه، مــدياتورهاي التهــابي وكلونيزاسيون باكتري در ايجاد آن دخيل هستند. اين بيماري در اثر عوامل متعددي مثل مواد محرك پوستي، هيدروكربنهاي آروماتيك‌هالوژنه مواد آرايشي، اصطكاك، تعريق واشعه ماوراء بنفش ممكن است تشديد يابد. در این دوران به دلیل تغییرات هورمونی غدد سباسه فعال می‌شوند و در نتیجه پوست چرب و به شدت مستعد آکنه می‌شود. البته شدت و ضعف آکنه در درجه اول تحت تاثیر ژنتیک هر فرد می‌باشد؛ ولی در فرد مستعد تغییرات هورمونی باعث تشدید این حالت می‌شود. آنچه مهم است این است که این بثورات پوستی نیاز به درمان دارد و خود به خود خوب نمی‌شود. البته آکنه کاملا قابل درمان است ولی دوره درمان آن طولانی است و فرد نوجوان در ماه‌های اول درمان نباید مأیوس شود. استفاده از صابون تنها برای معالجه جوش‌ها کافی نیست و حتما لازم است از آنتی‌بیوتیک‌های موضعی یا خوراکی و کرم‌های حاوی ترتینویین وحتی از ترکیبات هورمونی استفاده شود. دختران نوجوان توجه داشته باشند که بهتر است از لوازم آرایش و حتی کرم‌پودر کمتر استفاده کنند.چون انواع گوناگون کرم‌پودرها به خاطر داشتن چربی، باعث بسته شدن منافذ پوست و تشدید آکنه می‌شوند؛ البته در مواقع خاص می‌توان برای پوشاندن موقت جوش‌ها از کرم‌پودرهای فاقد چربی استفاده کرد. ضمنا از دستکاری جوش‌ها باید پرهیز کرد. زیرا این کارها باعث تشدید آکنه و ایجاد فرورفتگی در محل جوش‌ها می‌شود.

دارودرمانی استاندارد آکنه: درمان استاندارد آکنه، استفاده از داروهاي موضعی است که از مهمترین آنها رتینوئید موضعی می‌باشد. از دیگر داروهاي موضعی مورد استفاده بنزوئیل پراکساید می‌باشد که از پر مصرف ترین آنتی بیوتیک‌هاي پوستی در درمان آکنه می‌باشد و به صورت OTC هم میتوان در اختیار بیمار قرار داد. این دارو از سال 1950 براي درمان آکنه نوع I استفاده می‌شود. (به تازگی در تقسیم بندي‌هاي سازمان غذا و داروي آمریکا در رده III قرار گرفته که به داده‌هاي بیشتري جهت اثبات بی خطري دارو احتیاج می‌باشد و این امر به دلیل نگرانی از پتانسیل تومورژنیک این دارو است). دسته یک داروهاي ضد آکنه موضعی شامل سالیسیلیک اسید 2 تا 5 درصد، سولفور 3 تا 10 درصد و سولفور 3 تا 8 درصد در ترکیب با رزورسینول 2 درصد یا رزورسینول مونواستات 3 درصد می‌باشند.

1.آنتی بیوتیک‌های موضعی: تتراسایکلین و اریترومایسین موضعی که با حذف یکی از عوامل اصلی ایجاد آکنه، همیشه جزء درمان‌های روتین آکنه قرار داشته اند.

2.بنزوئیل پراکساید: این دارو توانائی از بین بردن و جلوگیري از گسترش باکتري پروپیون آکنه مقاوم، که به دلیل استفاده از آنتی بیوتیک‌هاي مرسوم افزایش یافته است (ماکرولیدها و تتراسایکلین) را دارا می‌باشد.استفاده از این دارو در ترکیب با سایر آنتی بیوتیک‌ها براي به حداقل رساندن مقاومت باکتریایی توصیه شده است. بنزوئیل پراکساید با تولید رادیکالهاي آزاد که پروتئین غشاهاي سلولی را اکسید می‌کنند باعث کاهش آسیب‌هاي التهابی و غیر التهابی می‌شود. این دارو اثرات کراتولایتیک نیز دارد که باعث ایجاد توانائی این دارو در کاهش‌هایپرکراتوز فولیکولار می‌شود. این دارو در برخی مواقع، در ترکیب با سایر آنتی بیوتیک‌هاي خوراکی یا موضعی استفاده می‌شود. براساس نتایج برخی مطالعات، بنزوئیل پراکساید از آنتی بیوتیکهاي موضعی دیگر مثل کلیندامایسین و اریترومایسین موثرتر است، همچنین این دارو درترکیب با سایر آنتی بیوتیکها در مقایسه با مصرف هر کدام از آنها به تنهائی موثرتر بوده و بهتر تحمل می‌شود. این دارو با غلظت 5 تا 10 درصد درداروخانه‌ها به صورت بدون نیاز به نسخه OTC  موجود می‌باشد. تجویز غلظت‌هاي بالاتر تا 20 درصد باید توسط پزشک انجام گیرد. استفاده از غلظت‌هاي بالاتر از 20 درصد باعث افزایش اثرات آنتی باکتریال این دارو نمی‌شود. در برخی از بیماران در چند روز اول استفاده از این دارو ممکن است اریتماي پوستی ملایمی‌مشاهده شود که این عارضه در طول یک تا دو هفته کاهش می‌یابد. واکنشهاي آلرژیک در دو درصد بیماران ممکن است ایجاد شود که به محض ایجاد، دارو باید قطع شود. به همین دلیل توصیه می‌شود قبل از استفاده درمانی از دارو، بیمار آنرا روي قسمت کوچکی از پوست خود تست کند. از تماس دارو با لباس یا مو خودداري شود زیرا ممکن است باعث سفید شدن آنها شود، همچنین در طول مصرف این دارو از قرار گرفتن مقابل نورخورشید، به مدت طولانی خودداري شود و از ضد آفتاب استفاده گردد.

3.سالیسیلیک اسید: این دارو یک کمدولایتیک و کراتولایتیک ملایم است که در غلظت‌هاي 0/5 تا 2 درصد در ترکیبات مختلف به صورت OTC قابل دسترس می‌باشند. از این دارو بعنوان داروي کمکی در درمان آکنه میتوان استفاده کرد.مصرف این فرآورده براي نواحی وسیع و به مدت طولانی میتواند باعث ایجاد سمیت شود.

4.آلفا و بتا هیدروکسی اسیدها: این کراتولایتیک‌ها در درمان آکنه بدون تجویز پزشک قابل استفاده هستند. معمولاً این ترکیبات زمانی استفاده می‌شوند که بیماران سایر ترکیبات موضعی را نتوانند تحمل کنند. هیدروکسی اسیدها اثرات کمدولایتیک دارند و به میزان کمی‌در درمان آکنه موثر هستند. بتا هیدروکسی اسیدها مثل سالیسیلیک اسیدها براي مشکلات پوستی Hyperkeratotic مصرف می‌شود. این فرآورده‌ها سالیان درازي است که براي درمان آکنه مورد استفاده قرار می‌گیرند. مصرف این محصولات در بیماران دیابتی یا بیماران با اختلالات گردش خون ممنوع است.

آلفا هیدروکسی اسیدها، اسیدهاي لایه بردار طبیعی هستند که در غلظت‌هاي 4 تا 10 درصد و یا با تجویز درماتولوژیست‌ها در غلظت‌هاي بالاتر موجود می‌باشند.

یک مطالعه انجام گرفته در ارتباط با مقایسه آلفا هیدروکسی اسیدها با بنزوئیل پراکساید در هشت هفته درمان نشان داد که بنزوئیل پراکساید نسبت به این فرآورده‌ها بهتر عمل می‌کند. در حال حاضر مدارك کافی براي تأیید اثر این ترکیبات در درمان آکنه موجود نمی‌باشد. با این وجود بعد ازکنترل بیماري آکنه، لایه برداري ملایم با آلفا هیدروکسی اسیدها ممکن است به بهبود اثر زخم و‌هایپرپیگمانتاسیون کمک کند.

5.سولفور: سولفور به فرم غیر محلول و رسوب کرده یا نوع کلوئید در غلظت‌هاي 3 تا 10 درصد به عنوان کراتولایتیک و آنتی باکتریال براي درمان آکنـه استفاده می‌شود. محصولات حاوي سولفور به صورت یک لایه نازك بر روي پوست، یک تا سه بار در روز استفاده می‌شوند. رنـگ و بـوي ایـن ترکیبـات قابـل ملاحظه می‌باشد و در هنگام تجویز باید مورد توجه قرار گیرد.

6.سولفور / رزورسینول: ترکیب سولفور 3% تا 8% بارزورسینول 2 تا 3 درصد که باعث افزایش اثر سولفور می‌شود به صورت OTC در دسترس می‌باشد.

7.سولفور / سدیم سولفاستاماید:سدیم سولفاستامید در ترکیب با سولفور در محصولات ضدآکنه موجود می‌باشد. گفته می‌شود این ترکیب باعث تخریب پاراآمینوبنزوئیک اسـید که از اجزاء لازم براي رشد باکتري است می‌شود. سولفور در این ترکیب باعث مهار رشد باکتري پروپیون آکنه و گسترش اسـیدهاي چـرب آزاد می‌شود.

8.روغن درخت چاي:روغن درخت چاي بطور وسیعی به دلیل خاصیت آنتی باکتریایی آن شناخته شده است و در مقایسه با بنزوئیل پراکساید شروع اثـر آهسـته‌تري دارد.

9.ترتینویین: از مشتقات ویتامین A است که با ایجاد تعادل در تزشحات سبوم اثر موضعی واضحی در بهبود آکنه دارد. فرم خوراکی آن به شدت تراتوژن است و لذا همزمان با استفاده از آن در افراد در سنین باروری باید از روش مطمئن پیشگیری از بارداری استفاده شود. در ابتدای مصرف ممکن است علایم تحریک پوست و اریتم و پوسته ریزی دیده شود که در این صورت توصیه می‌شود مصرف ابتدا به صورت 2 شب در هفته شروع شود و سپس به تدریج افزایش یابد. در طی دوران درمان با این دارو حتما باید در طی روز از ضد آفتاب استفاده شود.

در مورد درمان‌های گیاهی آکنه در فصل‌های دیگر صحبت شده است.

رژیم غذایی مناسب :استفاده از یک رژیم غذایی مناسب برای نوجوانان جهت داشتن پوست شفاف و مناسب لازم است. اغلب نوجوانان عادت‌های غذایی بدی دارند  . نوشیدن مقدار زیادی آب  بسیار مناسب است و باعث شفاف و صاف شدن پوست می‌شود. مواد غذایی دارای ویتامین A در مبارزه با آکنه موثرند.

ورزش :.ورزش  مراقبت  مستقیم از پوست نیست اما بر روی پوست تاثیر زیادی می‌گذارد.

مراقبت از پوست سالمندان

همچنان که سن افزایش می‌یابد تمام ارگان‌های بدن شروع به تغییر می‌کند. پوست نیز از این قاعده مستثنی است، و اتفاقا پوست صورت اولین ارگانی است در بدن که در برخورد اول تغییرات بدن در گذر زمان را آشکارا نمایش می‌دهد. با رسیدن به دوره سالمندی به تدریج پوست نازک تر می‌شود، چربی و عضلات زیر پوست به سمت آتروفی و کوچک شدن پیش می‌روند، تجدید پذیری و زایش سلول‌های جدید پوستی کاهش می‌یابد و ترمیم سلولی کمتر صورت می‌پذیرد و در نتیجه ضخامت درم کمتر شده، از میزان و فعالیت کلاژن و الاستین پوست کاسته می‌شود و پوست حالت شل و افتاده پیدا می‌کند.. ضخامت کلی اپیدرم کمتر می‌شود ولی ضخامت لایه شاخی بیشتر می‌شود، در نتیجه سطحی زبر و پوسته دار و ناهموار بر روی پوست ایجاد می‌شود. این تغییرات سبب ایجاد چروک‌ها ابتدا در اپیدرم و به تدریج در عمق درم می‌شود. پوست خشک شده و مستعد عوارض خشکی می‌شود.

برخی از این تغییرات تا حدودی قابل کنترل هستند و بیشتر آن‌ها نیاز به شروع پیشگیری از سنین پایین تر دارند. هرچند پوست در این سن نیز برای ایفاء درست نقش خود به رسیدگی و مراقبت ویژه ای نیاز دارد از جمله:

• سیگار نکشید: در افراد سیگاری، تاثیر افزایش سن و پیری روی پوست آشکارتر است. افرادی که به مدت طولانی سیگار می‌کشند با آسیب پوستی بیشتری مواجه می‌شوند.

• از کرم ضدآفتاب استفاده کنید: قرار گرفتن در معرض نور خورشید، باعث پیری پوست و ایجاد تغییراتی در رنگدانه آن می‌شود. از آن جا که در دوران میانسالی پوست مستعدتر به آسیب‌های نور خورشید از جمله سرطان پوست است، استفاده از کرم ضدآفتاب با حداقل SPF ۱۵ در طول سال لازم است. با توجه به این که کرم ضدآفتاب مانع از جذب ویتامین D می‌شود لازم است زنان از مکمل‌های ویتامین D استفاده کنند.

• استرس خود را کاهش دهید. ورزش و خواب کافی داشته باشید

• از حمام کردن با آب داغ و استفاده زیاد از صابون که باعث خشکی پوست می‌شود، بپرهیزید.

• پوست افراد سالخورده به راحتی بریده یا پاره می‌شود، بنابراین نباید از وسایلی که باعث ساییده شدن و خراش پوست می‌شوند مثل لیف حمام و برس‌های سفت استفاده کرد.

• استفاده از روغن حمام یا لوسیون روی پوست خیس باعث نرمی‌پوست و افزایش مقاومت آن می‌شود.

• هر نوع تغییر در خال‌ها را بررسی شود.

• تغذیه مناسب داشته باشید. سعی کنید از تمام گروه‌های غذایی و انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی در طول روز مصرف کنید. شیر بنوشید. از آنتی اکسیدان‌ها به وفور استفاده کنید. امگا۳(ماهی سالمون، گردو، ساردین، دانه کتان یا تخم مرغ غنی شده) را به برنامه غذایی خود اضافه کنید.

حتی اگر تمام توصیه‌های مربوط به سالمندی را نیز رعایت شود باز هم احتمال ایجاد عوارض و مشکلات پوستی در این دوران وجود دارد. مهمترین این مشکلات عبارتند از:

خشکی پوست: عارضه ای که بیش از همه در سالمندان جلب توجه می‌کند، خشکی پوست است. به دنبال خشکی پوست، ترک‌هایی در سطح آن ایجاد می‌شود که سرمنشاء خارش است. خارش در فصل پاییز و زمستان که خشکی هوا زیاد است، شدت بیشتری دارد. اغلب سالمندان در اثر خارش زیاد در فصول خشک سال دچار التهاب و اگزمای پوستی هم می‌شوند. برای رفع خشکی پوست، می‌توان از کرم‌های مرطوب کننده قوی استفاده کرد و براساس آنچه در ابتدای همین فصل در مورد مراقبت از پوست خشک گفته شد رفتار نمود.

چین و چروک پوست: کلاژن موجود در پوست با افزایش سن از هم گسسته می‌شود و باعث خواهدشد خاصیت کشسانی و الاستیسیته پوست از بین برود. این پدیده در بدن قابل پیشگیری نیست و دیر یا زود، با افزایش سن رخ می‌دهد. برای جلوگیری از پیشرفت چین و چروک و عمیق تر شدن آنها می‌توان از کرم‌های مختلف استفاده کرد که در ادامه توضیح داده می‌شود. همچنین تغذیه مناسب و خواب کافی، استفاده از ماسک‌های طبیعی و تزریق بوتاکس در پیشگیری از چروک بسیار موثرند. برای درمان چروک‌ها باید از روش‌های تهاجمی‌تر مثل انواع لایه بردارهای شیمیایی یا فیزیکی، لیزرها و یا جراحی بهره گرفت.

لکه‌های سنی یا آفتابی: این لکه‌ها هیچ ارتباطی به بیماری کبدی نداشته و ناشی از افزایش سن و نور خورشید است و معمولا روی صورت و پشت دست و پا ایجاد می‌گردد. معمولا تنها از نظر زیبایی اهمیت دارد.

کراتوز آفتابی: این مشکل به صورت لکه‌های پوسته دار قرمز- قهوه ای در مناطق در معرض نور مثل سر و صورت و گوش است که در صورت غفلت در درمان می‌تواند منجر به بروز سرطان پوستی شود. بنابراین درمان این ضایعات توسط متخصص پوست الزامی‌است.

تومورهای پوستی: مورد بعدی تومورهای خوش خیم و بدخیم پوستی است. از تومورهای خوش خیم می‌توان به خال‌های عروقی و خال‌های رنگی اشاره کرد. ضایعه‌های گوشتی نواحی مختلف پوست بدن معمولا خطری ندارند و به برداشتن آنها هم نیاز نیست. در سنین بالا، تومورهای بدخیم پوستی را هم مشاهده می‌کنیم. ضایعات پیش سرطانی ممکن است از همان سنین کودکی و نوجوانی در پوست وجود داشته باشند ولی در دوران سالمندی بروز کنند. سرطان‌های پوستی شایع در دوران سالمندی شامل BCC وSCC است. SCC غالبا در لبه‌های گوش، صورت، لب و پشت دست ایجاد می‌شود. این سرطان‌ها می‌تواند بزرگتر شده و نیز متاستاز بدهد.

BCC شایعترین نوع سرطان پوست است که معمولا به صورت یک برآمدگی کوچک و براق روی سر و گردن پدیدار می‌گردد. اگر درمان نشود ممکن است خونریزی کرده و روی آن دلمه سطحی به وجود بیاید. رشد این سرطان آهسته بوده و بندرت به سایر قسمتها منتشرمی‌شود.

بدخیم ترین نوع سرطان از نوع ملانوم است که این سرطان نیز در سنین بالا دیده می‌شود. مردان بالای ۵۰ سال در معرض خطر بیشتری هستند. این سرطان پوستی معمولا به صورت یک برآمدگی خال مانند قهوه ای تیره یا سیاه با لبه نامنظم و رنگ غیر یکنواخت خود را نشان می‌دهد. ملانوم می‌تواند به سایر بافتهای بدن متاستاز داده و موجب مرگ شود.

اتصال مویرگها یا تلانژ کتازی: این ضایعات معمولا در ناحیه صورت و ناشی از آثار مخرب نور خورشید است. این ضایعات نیز توسط لیزر قابل درمان است.

عوارض پوستی ناشی از بیماری‌های زمینه ای: بیمار‌های پوستی سالمندان ممکن است در اثر وجود بیماری زمینه ای دیگری ایجاد شده باشد. افراد مسن بیشتر به بیماری‌های کلیوی، کبدی، قلبی عروقی، دیابت و… مبتلا هستند. که می‌توانند تظاهرات پوستی نیز داشته باشند. مثلا کم خونی باعث رنگ پریدگی و سردی پوست یا ریزش مو می‌شود. مشکلات کلیوی می‌توانند باعث خارش پوست شوند. بیماری‌های کبدی نیز باعث خارش و زردی پوست می‌شوند.

بیماری عفونی پوستی: بیماری‌های عفونی که در پوست سالمندان دیده می‌شود به علت ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن است. ضایعات عفونی و قارچی پوستی به دلیل ضعف سیستم ایمنی در سنین بالا شیوع بیشتری پیدا می‌کند. تجمع قارچ‌ها بیشتر در کف پا و ناخن‌های سالمندان است.

تاخیر در ترمیم زخم: افراد سالخورده پوست آسیب پذیرتری دارند. ترمیم و بهبود زخم در سالمندان بسیار آهسته‌تر از یک فرد جوان است. گاهی بهبود زخم آنقدر طول می‌کشد که لازم است برای ترمیم و جلوگیری از عفونت، مداخله پزشکی انجام شود. در چنین مواردی بهتر است برای بیماران آنتی بیوتیک تجویز و محل زخم نیز تمیز نگه داشته شود. بنابراین سالمندان باید به این نکته توجه داشته باشند و مدام پاها را معاینه و در صورت دیدن زخم خیلی زود به پزشک مراجعه کنند.

انواع کرم‌های جوان سازی: امروزه در دنیا کارخانه‌ها و لابراتوارهای مختلفی اقدام به تولید انواع کرم‌ها و محصولات ضد پیری و ضد چروک می‌کنند. این محصولات شامل کرم‌های دور چشم، کرم روز، کرم شب، کرم ضد چروک، و کرم‌های لیفینگ می‌باشد. محتوی اکثر این کرم‌ها ترکیبی است از هیدروکسی اسیدها، ترکیبات ترتینوئین، آنتی اکسیدان‌هایی مثل عصاره چای سبز، کوآنزیم Q10، پپتیدهای مس و روی ، ویتامین‌های C وE، و ترکیبات ضد التهابی. در مورد تاثیر هر کدام از این مواد بر روی پوست به کرات در بخش‌های قبل صحبت شده است. همچنین ترکیب دیگری در برخی کرم‌ها استفاده شده است به نام مهارکنندهء MMP یا ماتریکس متالوپروتئیناز. MMP آنزیمی‌است که در بدن تجریه کلاژن را تسریع می‌کند و این ترکیب با مهار این آنزیم مانع تجزیه کلاژن می‌شود. همچنین پپتیدها که واحد سازنده پروتئین هستند سبب تحریک ساخت کلاژن که خود نوعی پروتئین است می‌شوند. همچنین کرم‌هایی ساخته شده اند که کمپانی سازنده آنها ادعای استفاده از هورمون‌های رشد، رِزوِراترول یا عصاره انگور قرمز، و سلول‌های بنیادی در محصولات خود و “تاثیر معجزه آسای آنها در جوان سازی” را دارند.

مسئله مشکل ساز در مورد تمام انواع این کرم‌ها این است که تاثیر واضح ترکیب آنها چندان مورد بررسی قرار نگرفته است. هرچند تاثیر هیدروکسی اسیدها به تنهایی یا رتینول بر لایه برداری یا رشد سلول‌های پوست اثبات شده، ولی بررسی اینکه‌ترکیب این مواد در کنار هم بر پوست چه تاثیری خواهد گذاشت در‌هاله ای از ابهام است. اینکه آیا پپتیدها واقعا باعث کلاژن سازی می‌شوند در‌هاله ای از ابهام است. در کنار عدم مستندات کافی، عدم صداقت برخی کارخانه‌ها در تولید محصول و تولید مرطوب کنندهء صرف به جای محصولات ضد چروک بر سختی قضاوت در مورد این محصولات افزوده است. به طور کلی به نظر می‌رسد مصرف برخی از این محصولات در کنار استفاده خوراکی از آنتی اکسیدان‌ها می‌تواند تا حدودی در کند کردن روند چروک شدن پوست موثر باشد.

طریقه استفاده: در هنگام استفاده از کرم‌های ضد چروک آن را باید بر روی تمام صورت و نه فقط چروک‌ها مالید.

کرم‌های دور چشم فقط باید زیر چشم استفاده شود و از استفاده در بالای چشم پرهیز شود.

در هر قسمت از صورت جهت مالیدن کرم باید مخالف جهت چروک‌ها باشد. در زیر چشم باید از داخل به خارج چشم و عمود بر خطوط پنجه کلاغی استفاده کرد.

سن شروع بستگی به وضعیت پوست و ژنتیک فرد دارد و نمی‌توان سن دقیقی تعیین کرد. هرچند پس از 30 سال احتمال مورد نیاز خواهد بود.

کرم‌های روز چون حاوی نرم کننده و ضدآفتاب هستند بهتر است در نور روز و کرم‌های شب چون حاوی رتینوئید یا هیدروکسی اسیدها بوده و پوست را نسبت به خورشید حساس می‌کنند در طول شب استفاده شود.